Rodzaje umów o pracę w Polsce 2023. Jakie są typy umów?

Przed nawiązaniem współpracy z daną firmą musisz zdawać sobie sprawę z tego, że nie każda umowa o pracę ma taki sam zakres i gwarantuje pełne prawa pracownicze.

Jest to szczególnie ważne na początku kariery, kiedy pracodawcy wolą oferować umowy o pracę na okres próbny.

Warto więc wiedzieć dokładnie, jaki rodzaj umowy będzie uzasadniony na danym etapie ścieżki zawodowej i czy nie powinieneś już otrzymać umowy o pracę na czas nieokreślony.

Z tego artykułu dowiesz się:

• jakie są rodzaje umów o pracę (zgodnie z Kodeksem pracy)
• jaka jest ich specyfika i czym się różnią
• jakie są sposoby rozwiązania poszczególnych umów o pracę.

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

1. Rodzaje umów o pracę

Zgodnie z art. 25 Kodeksu pracy wyróżniamy 3 podstawowe typy umów o pracę:

• umowa o pracę na okres próbny
• umowa o pracę na czas określony
• umowa o pracę na czas nieokreślony.

W ramach umowy o pracę na czas określony należy dodatkowo wyróżnić umowę o pracę na zastępstwo.

Jak informuje Państwowa Inspekcja Pracy, od 2016 roku nie ma już możliwości zawarcia umowy na czas wykonania określonej pracy.

Wspomniane umowy można podzielić na terminowe (umowa na okres próbny, określony i na zastępstwo), a także bezterminowe (umowa na czas nieokreślony).

Zawierając umowę o pracę, jej strony powinny wskazać jej rodzaj. Jeśli do tego nie dojdzie, a okoliczności nawiązania współpracy nie wskazują na określony typ umowy, przyjmuje się, że została ona zawarta na czas nieokreślony.

Warto wiedzieć: Zgodnie z art. 191 Kodeksu pracy młodociani (15-18 lat), którzy ukończyli 8-letnią szkołę podstawową i posiadają zaświadczenie lekarskie, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu, ale nie mają kwalifikacji zawodowych, mogą być zatrudniani na podstawie umowy o pracę tylko w celu przygotowania zawodowego.

Pracujesz na podstawie umowy cywilnoprawnej? Zajrzyj do poradników: Umowa zlecenie oraz Umowa o dzieło

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

2. Czym różnią się poszczególne rodzaje umów o pracę?

Poniżej krótko opisaliśmy cechy charakterystyczne każdego typu umowy o pracę. Sprawdź, czym się one różnią.

Umowa o pracę na okres próbny

Umowa o pracę na okres próbny może być zawarta maksymalnie na 3 miesiące i tylko jeden raz (u jednego pracodawcy).

To drugie ograniczenie nie obowiązuje, gdy kolejna umowa o pracę na okres próbny dotyczy innego stanowiska lub wystąpiła co najmniej 3-letnia przerwa w zatrudnieniu.

W ramach umowy o pracę na okres próbny pracownik ma prawo do urlopu wypoczynkowego, zwolnienia chorobowego czy też bezpłatnej opieki zdrowotnej. 

Umowa ta zapewnia również ochronę kobiet w ciąży, ograniczoną do sytuacji, kiedy umowa jest zawarta na okres powyżej 1 miesiąca i rozwiązałaby się po upływie trzeciego miesiąca ciąży. W takiej sytuacji pracodawca musi przedłużyć umowę do końca ciąży (z terminem rozwiązania w dniu porodu). Kobieta zatrudniona na takiej umowie ma prawo do zasiłku macierzyńskiego, ale bez prawa do urlopu macierzyńskiego.

Umowy na okres próbny nie można zawrzeć z młodocianym.

Umowa o pracę na czas określony

Podobnie jak ta na okres próbny, jest to umowa terminowa, więc w jej treści powinien zostać wskazany czas jej trwania i dokładny termin jej rozwiązania.

Umowa o pracę na czas określony między tym samym pracownikiem i pracodawcą może być zawierana maksymalnie 3 razy przez 33 miesiące. Kolejna umowa musi być już umową na czas nieokreślony.

W ramach umowy o pracę na czas określony pracownik ma prawo do urlopu wypoczynkowego, zwolnienia chorobowego czy też bezpłatnej opieki zdrowotnej. 

Umowa o pracę na czas określony chroni także kobiety w ciąży. Pracodawca musi przedłużyć umowę do dnia porodu, jeśli wygasa ona po upłynięciu 3. miesiąca ciąży. Ciężarnej przysługuje również prawo do zasiłku macierzyńskiego oraz urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego oraz wychowawczego.

Umowa o pracę na zastępstwo

Ten rodzaj umowy stosuje się w przypadku, gdy pracodawca chce zastąpić pracownika nieobecnego z przyczyn usprawiedliwionych — np. z powodu choroby lub urlopu wychowawczego.

Umowa na zastępstwo powinna dotyczyć tego samego rodzaju pracy i stanowiska, co umowa o pracę nieobecnego pracownika.

W przeciwieństwie do umowy o pracę na czas określony, umowa o pracę na zastępstwo może być zawierana więcej niż 3 razy i dłużej niż przez 33 miesiące. W związku z tym nie przekształca się ona automatycznie w umowę o pracę na czas nieokreślony.

Umowa o pracę na zastępstwo nie chroni kobiet w ciąży (pracodawca po wygaśnięciu umowy nie musi przedłużać jej do dnia porodu). 

Dodatkowo, jeśli pracownik przebywa na zwolnieniu chorobowym i w tym samym czasie jego umowa na zastępstwo wygaśnie, a do pracy wróci zastępowany pracownik, umowa na zastępstwo nie jest przedłużana.

Umowa o pracę na czas nieokreślony

Jak sama nazwa wskazuje, jest to umowa bezterminowa, bez określonej daty jej wygaśnięcia.

Zapewnia ona pracownikowi wszystkie przywileje zawarte w Kodeksie pracy, takie jak: ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i zdrowotne, ochronę wynagrodzenia, ochronę czasu pracy, trwałość stosunku pracy, uprawnienia urlopowe czy też ochronę dla grup takich jak młodociani albo osoby z niepełnosprawnością.

W przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony obowiązuje pełna ochrona kobiet w ciąży (prawo do urlopów związanych z rodzicielstwem czy też zasiłku macierzyńskiego). Pracodawca nie może rozwiązać umowy pracownicy w ciąży oraz pracownikowi przebywającemu na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim czy też wychowawczym, a nawet czynić przygotowań do takiego zwolnienia.

Może Cię także zainteresować nasz poradnik: Praca na pół etatu

3. Rodzaje umów o pracę i sposoby ich rozwiązywania

Zgodnie z Kodeksem pracy umowa o pracę rozwiązuje się:

• przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia 
• przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia 
• na mocy porozumienia stron
• z upływem czasu, na który została zawarta.

W większości przypadków pracownika oraz pracodawcę obowiązuje okres wypowiedzenia, którego długość jest zależna od rodzaju umowy o pracę oraz stażu pracy. Przedstawiliśmy to w tabelkach poniżej.

Umowa o pracę na czas określony (także umowa na zastępstwo) i nieokreślony

Umowa o pracę na okres próbny

Szczegółowe zasady rozwiązywania umów w zależności od ich rodzaju znajdziesz w naszych poradnikach:

• Wypowiedzenie umowy o pracę
• Wypowiedzenie umowy o pracę na okres próbny
• Wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony
• Rozwiązanie umowy o pracę na czas nieokreślony
• Wypowiedzenie umowy o pracę za porozumieniem stron
• Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
• Wypowiedzenie umowy o pracę w trybie natychmiastowym.

Musisz napisać również list motywacyjny? W naszym kreatorze znajdziesz nowoczesne wzory do wypełnienia i praktyczne porady. Stwórz list motywacyjny w 5 minut tutaj.

Stwórz list motywacyjny teraz

Zobacz inne szablony, stwórz list motywacyjny i pobierz dokument w PDF tutaj.

Chcesz podzielić się własnymi obserwacjami związanymi z poszczególnymi rodzajami umów? Możesz to zrobić w komentarzu pod artykułem.

Proces redakcyjny InterviewMe

Ten artykuł został sprawdzony przez nasz zespół i jest zgodny z procesem redakcyjnym InterviewMe. Zależy nam na dzieleniu się naszą wiedzą oraz dostarczaniu rzetelnych i godnych zaufania porad zawodowych dopasowanych do Twoich potrzeb. Nasze wysokiej jakości treści co roku przyciągają ponad 10 milionów czytelników. Ale na tym nie koniec. Regularnie publikujemy też autorskie badania, aby lepiej rozumieć rynek pracy i jesteśmy dumni, że cytują nas czołowe media w Polsce.