Ktoś nie śpi, aby spać mógł ktoś.
Jeśli to Tobie przypadają nocne zmiany — w części lub w całości etatu — warto, żebyś wiedział, jaki dodatek nocny Ci przysługuje.
Sprawdź również, ile traci na pracy w nocy Twoje zdrowie.
Z tego artykułu dowiesz się:
- ile wynosi dodatek za pracę w godzinach nocnych
- kto może wykonywać pracę w nocy
- jak liczyć godziny nocne kierowcy
- jak przetrwać na nocnej zmianie.
Kreator CV pomoże Ci zdobyć lepszą pracę. Narzędzie generuje profesjonalne CV w 5 minut.
Zobacz inne wzory, stwórz CV oraz list motywacyjny i pobierz dokumenty w PDF tutaj
Oto opinia Gosi — jednej z użytkowniczek naszego kreatora:
Dzięki takiemu świetnemu CV i listowi dostałam super pracę bardzo szybko!
1
Praca w godzinach nocnych — co na to Kodeks pracy? Kto wykonuje pracę w godzinach nocnych?
Praca w nocy jest dokładnie opisana w rozdziale VI Kodeksu Pracy.
Przepisy mówią o tym, że za godziny nocne przysługuje pracownikowi dodatkowe wynagrodzenie — w końcu taki tryb pracy odwraca do góry nogami zegar biologiczny.
Po nocy musisz odsypiać, ciężej Ci się umówić ze znajomymi, zapominasz, co to światło słoneczne i Twoje życie zaczyna wyglądać trochę jak w Gotham City.
Ale co właściwie rozumie się przez określenie pora nocna?
Pora nocna — definicja
Gdy mówimy o porze nocnej, mamy na myśli godziny pomiędzy 21.00 a 7.00 rano.
Pracodawca decyduje, które z 8 godzin tego przedziału wyznaczy jako pracę nocną swoim pracownikom, a czy będzie to czas pomiędzy 21.00 a 5.00, 23.00 a 7.00 czy jakakolwiek inna kombinacja — leży tylko w jego gestii. Oczywiście musi uregulować to wcześniej w zakładowych przepisach.
Są jednak pewne ograniczenia.
Dłużej niż 8 godzin na nocnej zmianie nie może pracować osoba, która:
- wykonuje prace szczególnie niebezpieczne
- wykonuje prace związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym.
Dłużej niż 8 godzin w ciągu nocy mogą pracować:
- pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy
- pracownicy, którzy zobowiązani są do prowadzenia akcji ratunkowej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
Praca w nocy — dla kogo?
Co, jeśli chcesz pracować nocami?
Jeśli jesteś sową, a nie skowronkiem, i najgorszym koszmarem są dla Ciebie poranne pobudki?
Może praca w godzinach nocnych jest dla Ciebie?
Istnieje wiele zawodów, których wykonywanie wiąże się np. z wieczorną pracą weekendową lub częścią etatu na nocki.
Oto lista:
- praca pielęgniarki
- praca w policji
- praca lekarza na nocnym dyżurze
- praca ochroniarza
- praca taksówkarza
- praca maszynisty
- praca sprzedawcy w sklepie nocnym
- praca farmaceuty w całodobowej aptece
- praca kierowcy.
W tym ostatnim przypadku prawo jest bardzo restrykcyjne, jeśli chodzi o dopuszczalny czas pracy kierowców. Przekroczenie limitów skutkuje dużymi karami.
Tylko że określenie pora nocna dotyczy w transporcie nie 8, jak dla innych branż, ale 4 godzin.
Przy czym—
Każde przedsiębiorstwo określa w wewnętrznych regulaminach, które cztery godziny pomiędzy 0:00 a 7:00 traktuje jako godziny nocne.
Jeszcze jedno: praca nocna kierowcy może rozpoczynać lub kończyć dzień pracy (niektórzy wyruszają w trasę o świcie, inni kończą podróż wieczorem).
Ogólny czas pracy kierowcy w ciągu doby nie może przekroczyć 10 godzin (liczy się tutaj tylko czas spędzony na kierowaniu pojazdem).
Nie zapominajmy również o freelancerach.
Ich czas pracy nie regulują ani przepisy, ani decyzje przełożonych. Jeśli ktoś wykonuje pracę z domu, rozkład godzinowy pracy może ustalić sobie dowolnie.
Chcesz znaleźć pracę, którą będziesz wykonywał w domu? Przeczytaj artykuł: Praca w domu i zarabianie przez internet: 12 pomysłów (oferty, zarobki).
2
Dodatek nocny — ile wynosi? Komu przysługuje?
Według Kodeksu pracy pracujący w nocy to ten, którego rozkład pracy obejmuje:
- w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej
lub
- co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym (od miesiąca do roku — zależy jakie ustalenia panują w Twoim zakładzie pracy) przypada na porę nocną.
Ale to nie oznacza, że tylko w powyższych przypadkach masz prawo do dodatku nocnego.
Extra bonus do wynagrodzenia przysługuje każdemu pracownikowi za pracę w porze nocnej, a więc zarówno strażnikowi nocnemu, pielęgniarce na dyżurze, jak i sprzedawcy w sklepie 24h.
Uwaga: Dodatek za godziny nocne przysługuje zarówno pracownikom, których zmiany stale przypadają nocą, jak i osobom pracującym w tej porze sporadycznie.
Dodatek za godziny nocne wynosi minimum 20% stawki godzinowej, wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w danym roku kalendarzowym.
Możesz otrzymywać też większą kwotę, bo o wysokości dodatku decyduje pracodawca. Nie może to być jednak mniej niż wskazane 20% stawki minimalnej.
Dodatek za godziny nocne a minimalne wynagrodzenie
Minimalne wynagrodzenie w 2023 roku wynosi 3600 zł brutto.
Ta kwota zmienia się co rok, a więc w kolejnych latach będzie prawdopodobnie wyższa.
Żeby obliczyć wysokość dodatku za godziny nocne, trzeba 3600 zł podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu.
Przykład:
Powiedzmy, że w listopadzie przepracowałeś na nocnych zmianach 160 godzin.
Żeby sprawdzić, ile zostanie doliczone do Twojej normalnej pensji w tym miesiącu, wykonaj równanie: (3600,00 zł : 160h) x 20% = 4,50 zł
Teraz otrzymaną kwotę dodatku pomnóż przez liczbę przepracowanych nocy: 160 × 4,50 zł i otrzymasz 720 zł.
Wskazówka: Jeśli wykonujesz pracę na część etatu, masz prawo do dodatku nocnego w tej samej wysokości jak pracownicy pełnoetatowi.
A jeśli wykonujesz pracę poza zakładem pracy, Twój szef może zastąpić dodatek za pracę w nocy ryczałtem.
Natomiast jeśli praca w porze nocnej stanowi jednocześnie pracę w godzinach nadliczbowych, to oprócz dodatku za pracę w porze nocnej przysługuje Ci również dodatek z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w wysokości 100%.
Sprawdź koniecznie, jak wyliczyć ten dodatek: Wymiar czasu pracy + normy godzin na pełnym, 1/2 i 3/4 etatu.
Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.
Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.
3
Praca w nocy a zdrowie — dla kogo tak, dla kogo nie?
National Sleep Foundation uznaje, że zmiany nocne wpływają niekorzystnie na zdrowie oraz bezpieczeństwo pracowników.
Długotrwała praca na nocnej zmianie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia niektórych nowotworów, a także problemów metabolicznych, chorób serca, wrzodów, problemów żołądkowo-jelitowych i otyłości.
Pracownicy zmianowi mają nieregularne nawyki żywieniowe i złą dietę.
Co więcej—
Praca na noce wpływa też niekorzystnie na wydajność pracowników.
Przede wszystkim dlatego, że niewystarczająca ilość snu lub jego nieregularność upośledza czynności i spowalnia czas reakcji.
Jeśli pracujesz w nocy, Twoja koncentracja może być zaburzona i prawdopodobnie ciężej Ci będzie skupić się na wykonywaniu zadań.
Potwierdzają to badania, które wykazują, że w godzinach nocnych pracownicy popełniają więcej błędów. Mogą też częściej powodować wypadki przy pracy.
Praca zmianowa zakłóca również rytmy okołodobowe organizmu i powoduje, że stają się one niezsynchronizowane z otoczeniem.
Skutki socjologiczne pracy zmianowej to także upośledzenie:
- udziału w życiu społecznym i politycznym
- korzystania z form wypoczynku (relaksu) zinstytucjonalizowanego
- aktywności pozazawodowej i towarzyskiej
- życia rodzinnego.
Pracując na nocki łatwo zdezorganizować sobie życie. Przeczytaj porady eksperta w artykule: Work-life balance — definicja, przykłady i 16 rad jak osiągnąć równowagę.
Kto nie może pracować w nocy?
Kodeks pracy wymienia:
- kobiety w ciąży
- osoby opiekujące się dziećmi do lat 8, jeśli sami nie wyrażą zgodę na taką pracę
- pracownicy młodociani (pora nocna dla pracowników młodocianych ustalona została na czas pomiędzy 22.00 a 6.00, a w przypadku młodocianych poniżej 16 roku życia – pomiędzy 20.00 a 6.00)
- pracownicy niepełnosprawni, chyba że lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne, a w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad pracownikiem, wyrazi zgodę na pracę w nocy.
Jak radzić sobie na nocnej zmianie?
- Zarządzaj snem
Ludzkie ciało jest kontrolowane przez wewnętrzny zegar biologiczny.
Rytmy dobowe przebiegają w cyklach 24-godzinnych i mają na nie duży wpływ naturalne cykle światła i ciemności.
Wiele procesów w Twoim ciele aktywnych w ciągu dnia, zwalnia w nocy, aby przygotować Cię do snu.
Nocą uwalniany jest z szyszynki hormon snu — melatonina, który sprawia, że czujesz się mniej czujny i bardziej senny.
Z drugiej strony — gdy wracasz z nocnej zmiany nad ranem, Twoje ciało chce być aktywne, na co wpływają hormony oraz ekspozycja na światło dzienne.
Dlatego:
- nie odwlekaj snu — idź do łóżka od razu po pracy
- spróbuj spać nieprzerwanie 7-9 godzin
- zjedz coś lekkiego przed snem, żeby nie budził Cię głód
- unikaj alkoholu i papierosów przed snem
- poproś znajomych i rodzinę, żeby dali Ci się wyspać.
- Kontroluj ekspozycję na światło
Podczas nocnych zmian możesz „oszukać” swoje ciało, wystawiając je na dużą ekspozycję sztucznego światła.
Wracając do domu, spróbuj tego samego podstępu, ale tym razem tłumiąc światło.
Badania wykazały, że pracownicy, którzy zakładali okulary przeciwsłoneczne w czasie powrotów do domu po nocnej zmianie i korzystali z jasnego oświetlenia w miejscu pracy, lepiej się wysypiali i lepiej radzili sobie z obowiązkami.
- Dbaj o dietę
Badania potwierdziły, że gdy pracujesz nocami, zwiększasz ryzyko nadwagi i otyłości.
Co ciekawe, takie niebezpieczeństwo nie występuje u osób, których zmiany są rotacyjne (raz w dzień, raz w nocy).
Żeby uniknąć tych konsekwencji:
- Postaraj się jeść posiłki według takiego samego schematu, jaki masz w porze dziennej.
- Jedz często, ale lekkie, zdrowe posiłki — to pozwoli Ci uniknąć senności po ciężkostrawnym obiedzie.
- Unikaj słodyczy. Chociaż zapewniają krótkotrwały zastrzyk energii, to równie szybko nastąpi po ich zjedzeniu spadek energii.
- Pij dużo wody, żeby utrzymać odpowiedni poziom nawodnienia organizmu.
- Ostrożnie z kawą
Kofeina to stymulant, który może pomóc Ci przetrwać nocną zmianę, ale tylko jeśli odpowiednio go dozujesz.
Małe, ale częste dawki kofeiny są dużo bardziej skuteczne niż jedna mocna kawa na początku zmiany.
Jeśli zastosujesz się do powyższych rad, masz szansę złagodzić zmęczenie w trakcie nocnej pracy i jednocześnie efektywniej wykonywać swoje obowiązki.
Ale, bądźmy szczerzy—
Nie możesz pracować w ten sposób przez całe życie.
Organizm, osłabiony przez nieregularny sen i brak światła będzie się buntował.
Przy szukaniu nowej pracy wypróbuj kreator CV,w którym znajdziesz gotowe CV szablony do wykorzystania.
Pamiętaj też, żeby umieścić w dokumencie podsumowanie zawodowe. To pozwoli Ci wrócić uwagę rekrutera na swoją kandydaturę.
Nie zapominaj też o dopasowaniu CV do oferty pracy.
I na koniec—
Przygotuj się do rozmowy kwalifikacyjnej, żeby żadne pytanie rekrutera Cię nie zaskoczyło.
Może Cię także zainteresować:
Musisz napisać również list motywacyjny? W naszym kreatorze znajdziesz nowoczesne wzory do wypełnienia i praktyczne porady. Stwórz list motywacyjny w 5 minut tutaj.
Zobacz inne szablony, stwórz list motywacyjny i pobierz dokument w PDF tutaj.
Pod artykułem jest miejsce na dyskusję. Jeśli pracowałeś kiedyś na nocne zmiany i chcesz podzielić się swoim doświadczeniem z innymi, pisz śmiało na forum poniżej.
Proces redakcyjny InterviewMe
Ten artykuł został sprawdzony przez nasz zespół i jest zgodny z procesem redakcyjnym InterviewMe. Zależy nam na dzieleniu się naszą wiedzą oraz dostarczaniu rzetelnych i godnych zaufania porad zawodowych dopasowanych do Twoich potrzeb. Nasze wysokiej jakości treści co roku przyciągają ponad 10 milionów czytelników. Ale na tym nie koniec. Regularnie publikujemy też autorskie badania, aby lepiej rozumieć rynek pracy i jesteśmy dumni, że cytują nas czołowe media w Polsce.
