Urlop rodzicielski — co to? Ile trwa? Ile płatny w 2023 r.?

Rodzice potrzebują urlopu—

Na opiekę nad dzieckiem i od opieki nad dzieckiem.

Państwo zapewnia na pewno tę pierwszą możliwość. Jest to urlop rodzicielski. 

W drugiej kwestii mogą pomóc dziadkowie lub niania. 

Z tego artykułu dowiesz się:

• ile trwa urlop rodzicielski
• co prawo mówi o urlopie rodzicielskim
• ile wynosi zasiłek rodzicielski
• jak napisać wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.

Chcesz od razu napisać wniosek o urlop rodzicielski? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz gotowe wzory wniosków o wszystkie typy urlopów pracowniczych do uzupełnienia jednym kliknięciem. Stwórz wniosek o urlop w 5 minut tutaj.

Stwórz wniosek o urlop teraz

Stwórz wniosek o urlop

Zobacz inne wzory, stwórz wniosek urlopowy i pobierz dokument w PDF tutaj.

Sprawdź, jakie jeszcze urlopy należą się rodzicom:

• Urlop wychowawczy — jak złożyć wniosek o urlop wychowawczy?
• Urlop macierzyński — ile trwa? Ile wynosi zasiłek macierzyński? 
• Co po urlopie macierzyńskim? Prawa pracownika po urlopie macierzyńskim

A poniżej znajdziesz informacje o świadczeniach dla rodziców:

• Becikowe — wniosek, dokumenty do becikowego, warunki
• Kosiniakowe — dla kogo świadczenie rodzicielskie?

1

Urlop rodzicielski 

Urlop rodzicielski przysługuje ojcu i matce dziecka, a także rodzicom adopcyjnym.

Warunkiem jest zatrudnienie na umowę o pracę lub dobrowolne opłacanie składek chorobowych.

Urlop rodzicielski to czas na opiekę nad dzieckiem, który możesz wykorzystać, ale nie musisz też tego robić, bo jest dobrowolny.

Co więcej—

Na decyzję masz sporo czasu.

Ale zacznijmy od początku. 

Ile trwa urlop rodzicielski?

Urlop rodzicielski to ten drugi urlop, zaraz po macierzyńskim. 

Jeśli urodzi Wam się jedno dziecko, urlop rodzicielski trwa 41 tygodni, jeśli dwójka lub więcej — możecie skorzystać z 43 tygodni wolnego. Kiedyś był on o 9 tygodni krótszy, to jednak zmieniło się w 2023 r. (w związku z tzw. dyrektywą work-life balance).

Z kolei rodzice dzieci z niepełnosprawnościami powstałymi w trakcie ciąży lub porodu mogą liczyć na 65 tygodni (w przypadku narodzin jednego dziecka) lub 67 tygodni (w przypadku narodzin większej liczby dzieci) urlopu rodzicielskiego. Tę kwestię reguluje ustawa "Za życiem".

Istotna sprawa—

Urlop rodzicielski może brać zarówno matka, jak i ojciec dziecka, ale dni urlopu wykorzystanego przez każde z rodziców się sumują.

To znaczy, że jeśli korzystacie z urlopu rodzicielskiego na jedno dziecko razem w tym samym czasie, może to trwać maksymalnie 20 i pół tygodnia.

Wskazówka: Urlop rodzicielski musi wykorzystać oboje rodziców — każdy maksymalnie 32 tygodnie. Jeśli więc ten czas wykorzysta matka, to pozostałe 9 tygodni obowiązkowo musi wykorzystać ojciec dziecka. W przeciwnym wypadku te 9 tygodni przepadnie.

Pierwsza część urlopu rodzicielskiego przypada bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.

Następne pozostają do wykorzystania jeszcze przez 5 lat, a dokładnie do momentu, w którym dziecko skończy 6. rok życia. W dowolnym momencie.

Chodzi po prostu o to, że urlop rodzicielski jest przedłużeniem macierzyńskiego. Aby udać się na urlop rodzicielski, trzeba wcześniej wykorzystać urlop macierzyński.

To dlatego często mówi się o tych urlopach razem—

Urlop macierzyński i rodzicielski — dlaczego razem?

Są ze sobą nierozłącznie związane, a łączy je zasiłek macierzyński.

Chyba że rezygnujecie z urlopu rodzicielskiego i posyłacie dziecko do żłobka lub zostawiacie pod opieką niani albo kogoś z rodziny.

Jak już było wspomniane wyżej — urlop rodzicielski nie jest obowiązkowy.

To po prostu możliwość, która w dodatku zapewnia wypłatę części wynagrodzenia.

Ale o tym zaraz.

W tym miejscu warto jeszcze wyjaśnić pojęcie roczny urlop rodzicielski. Może być bardzo mylące, bo przecież 41 tygodni nie trwa rok.

To określenie wzięło się stąd, że dawny wymiar 32 urlopu rodzicielskiego + 20 tygodni urlopu macierzyńskiego (jeśli urodziło się jedno dziecko) = 52 tygodnie.

Tu już dawało okrągły rok.

Urlop rodzicielski a praca

W czasie urlopu rodzicielskiego można pracować, ale maksymalnie na pół etatu u swojego pracodawcy. W takim wypadku zmniejsza się jednak wysokość zasiłku rodzicielskiego.

Jak bardzo?

Wysokość zasiłku rodzicielskiego osoby pracującej na część etatu oblicza się, dzieląc wymiar czasu pracy podjętej w czasie urlopu rodzicielskiego przez wymiar czasu pracy wykonywanej przed pójściem na urlop.

Ale to nie wszystko. 

Gdy pracujesz na pół etatu, czas spędzony na urlopie rodzicielskim jest również o połowę krótszy. 

To dlatego możesz liczyć na przedłużenie urlopu.

Kodeks Pracy nie pozwala jednak, by urlop rodzicielski był dłuższy niż:

• 82 tygodnie – w przypadku urodzenia jednego dziecka podczas jednego porodu,
• 86 tygodni – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka.

A teraz drugi przypadek, czyli praca na umowę zlecenie lub o dzieło u innego pracodawcy niż ten, który Cię zatrudnia. 

To już traktowane jest zupełnie inaczej, bardziej jako dorabianie na urlopie rodzicielskim.

Wtedy masz możliwość pracy nawet w wymiarze pełnego etatu — formalnie korzystasz z urlopu rodzicielskiego w Twojej macierzystej firmie, ale dorabiasz sobie gdzieś indziej.

Tylko trzeba uważać — jeśli zdecydujesz się na wykonywanie zleceń, które są łudząco podobne do Twojej podstawowej pracy, możesz narazić się na kary.

To dlatego, że tego rodzaju zachowanie może być uznane za chęć obejścia przepisów Kodeksu pracy. 

Tak więc jeśli decydujesz się zarabiać na urlopie rodzicielskim, rób to z głową. 

Urlop rodzicielski dla ojca

Ojciec dziecka (biologiczny lub adopcyjny) ma prawo do minimum 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Co więcej, niewykorzystany urlop przepadnie.

Jeśli więc oboje rodziców decyduje się na urlop rodzicielski, wtedy po prostu dzielą te dni między sobą. 

Wskazówka: Urlop, z którego nie może korzystać ojciec, to pierwsze 14 tygodni od narodzin dziecka (od porodu). Kolejne okresy mogą już przejść dowolnie na ojca. 

Jesteś tatą?

Oto Twoje urlopy: 

• Urlop tacierzyński— ile trwa? Urlop tacierzyński a ojcowski 
• Urlop ojcowski — do kiedy wykorzystać?
• Jak złożyć wniosek o urlop ojcowski?

Urlop rodzicielski w świadectwie pracy

Urlop rodzicielski wpisuje się do świadectwa pracy. 

To dlatego, żeby przyszły pracodawca wiedział, jak dużo urlopu zostało już przez pracownika wykorzystane.

Znajdą się tam więc informacje o:

• wymiarze udzielonego już urlopu rodzicielskiego

a także o tym:

• ile części urlopu rodzicielskiego zostało już wykorzystane
• jaka jest podstawa prawna udzielenie urlopu.

Więcej na temat świadectwa pracy przeczytasz w tym artykule: Świadectwo pracy — wzór. Umowa zlecenie a świadectwo pracy?

Urlop rodzicielski podstawa prawna

Chcecie sprawdzić, co prawo mówi o zasadach rządzących urlopem rodzicielskim?

Możecie bezpośrednio przeczytać o tym tutaj (ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.).

Warto dodać, że przepisy dotyczące urlopu rodzicielskiego zostały zaktualizowane i zmienione w 2023 roku. 

Przepis na profesjonalne CV?

Wypróbuj kreator CV i stwórz dokument w kilka minut — zanim Twoje dziecko się obudzi.

Kreator CV

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj

2

Wniosek o urlop rodzicielski

Bardzo istotny jest termin, w którym złożycie wniosek o urlop rodzicielski.

Od tego zależy, w jakim wymiarze będzie wypłacany zasiłek rodzicielski. Co więcej — warto złożyć wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski naraz. 

O co chodzi?

Wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski 80%

Jeśli złożycie wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski w terminie, to jest w ciągu 21 dni od urodzenia się dziecka, zasiłek rodzicielski będzie wynosił 80% podstawy wymiaru, czyli 80% wynagrodzenia. 

Wniosek o urlop rodzicielski złożony w terminie oznacza wypłatę zasiłku:

• macierzyńskiego w wysokości 100% 
• rodzicielskiego w wysokości 60%.

Jak widać, wszystko się zgadza— 

Zarówno w pierwszym, jak i w drugim przypadku łączny wymiar zasiłku macierzyńskiego wynosi 80%. 

Uwaga: Wniosek o urlop rodzicielski musi być złożony pisemnie!

Zajrzyj także do innych poradników:

• Wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski
• Wniosek o urlop wychowawczy
• Wniosek o urlop wypoczynkowy
• Urlop wypoczynkowy — wymiar. Jak złożyć wniosek o urlop wypoczynkowy?
• Urlop na żądanie — ile dni urlopu na żądanie jest w ciągu roku?
• Urlop okolicznościowy — ile dni wolnego na jaką okoliczność?
• Wniosek o urlop bezpłatny. Podanie o urlop bezpłatny — przykład
• Urlop bezpłatny
• Sabbatical leave — co to jest urlop sabatowy?

Musisz napisać również list motywacyjny? W naszym kreatorze znajdziesz nowoczesne wzory do wypełnienia i praktyczne porady. Stwórz list motywacyjny w 5 minut tutaj.

Kreator listu motywacyjnego

Zobacz inne szablony, stwórz list motywacyjny i pobierz dokument w PDF tutaj.

Jeśli są jeszcze kwestie dotyczące urlopu rodzicielskiego, które Cię interesują, zadaj pytanie na forum poniżej.

Proces redakcyjny InterviewMe

Ten artykuł został sprawdzony przez nasz zespół i jest zgodny z procesem redakcyjnym InterviewMe. Zależy nam na dzieleniu się naszą wiedzą oraz dostarczaniu rzetelnych i godnych zaufania porad zawodowych dopasowanych do Twoich potrzeb. Nasze wysokiej jakości treści co roku przyciągają ponad 10 milionów czytelników. Ale na tym nie koniec. Regularnie publikujemy też autorskie badania, aby lepiej rozumieć rynek pracy i jesteśmy dumni, że cytują nas czołowe media w Polsce.