Państwowa Inspekcja Pracy - czym się zajmuje, co kontroluje?

Każdy pracownik powinien mieć świadomość tego, że istnieje instytucja, która dba o przestrzeganie jego praw.

Chodzi o Państwową Inspekcję Pracy, którą wiele osób kojarzy ze skrótu „PIP”.

Z tego artykułu dowiesz się:

• co to jest i czym zajmuje się Państwowa Inspekcja Pracy (PIP)
• jakie ma prawa i co może kontrolować PIP
• jakie kary może nałożyć Państwowa Inspekcja Pracy.

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

1. Państwowa Inspekcja pracy — co to i czym zajmuje się PIP

Zgodnie z ustawą z dnia 13 kwietnia 2007 r., Państwowa Inspekcja Pracy jest „organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej w zakresie określonym w ustawie”.

Państwowa Inspekcja Pracy podlega Sejmowi, a nadzór nad nią sprawuje Rada Ochrony Pracy. Na czele PIP stoi Główny Inspektor Pracy.

Ponadto, jak możemy dowiedzieć się z serwisu PIP, misją Państwowej Inspekcji Pracy jest skuteczne egzekwowanie przepisów prawa pracy, zmierzające do ograniczenia zagrożeń wypadkowych i poszanowania prawa pracy.

W praktyce, PIP kontroluje zakłady pracy i nadzoruje przestrzeganie prawa pracy, przede wszystkim w zakresie:

• przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
• przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy
• uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem
• czasu pracy
• urlopów
• ochrony praw kobiet
• zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych.

Inspektorzy PIP analizują także m.in. przyczyny wypadków w pracy (ciężkich, śmiertelnych, czy też zbiorowych).

Może Cię również zainteresować: 

• Praca na czarno — gdzie zgłosić, jak udowodnić?
• Mobbing — czym jest, gdzie zgłosić?

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

2. Państwowa Inspekcja Pracy — jakie ma prawa, co może kontrolować i jakie kary nakładać?

Zgodnie ze wspomnianą ustawą, kontroli Państwowej Inspekcji Pracy podlegają wszyscy pracodawcy i przedsiębiorcy niebędący pracodawcami, na rzecz których świadczona jest praca przez osoby fizyczne, w tym osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą, bez względu na podstawę świadczenia pracy (a więc na kontrolę muszą być przygotowani pracodawcy, którzy zatrudniają pracowników na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło).

Podstawą działań PIP zazwyczaj są skargi pracowników, np. braku wypłaty wynagrodzenia czy też rozwiązania umowy o pracę.

Kontrola zazwyczaj jest przeprowadzana w siedzibie podmiotu kontrolowanego oraz w podległych mu jednostkach lub miejscach przechowywania dokumentów finansowych i kadrowych. Niektóre czynności kontrolne mogą być wykonywane także w siedzibach jednostek organizacyjnych PIP.

Inspektor pracy ma prawo do przeprowadzenia kontroli o każdej porze dnia i nocy bez wcześniejszej zapowiedzi. Nie podlega on również obowiązkowi posiadania przepustki i jest zwolniony z rewizji osobistej.

Zgodnie z art. 23 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, w toku postępowania kontrolnego inspektor pracy ma prawo m.in. do:

• przeprowadzania oględzin obiektów, pomieszczeń, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń
• żądania od pracodawcy i pracowników informacji w sprawach objętych kontrolą oraz wzywania
• żądania okazania dokumentów dotyczących budowy, przebudowy lub modernizacji oraz uruchomienia zakładu pracy, planów i rysunków technicznych, dokumentacji technicznej i technologicznej, wyników ekspertyz, badań i pomiarów dotyczących produkcji bądź innej działalności podmiotu kontrolowanego, jak również dostarczenia mu próbek surowców i materiałów używanych, wytwarzanych lub powstających w toku produkcji do analiz lub badań
• żądania przedłożenia akt osobowych i wszelkich dokumentów związanych z wykonywaniem pracy przez pracowników
• utrwalania przebiegu i wyników oględzin za pomocą aparatury i środków technicznych służących do utrwalania obrazu lub dźwięku
• sprawdzania tożsamości osób wykonujących pracę lub przebywających na terenie podmiotu kontrolowanego, ich przesłuchiwania i żądania oświadczeń w sprawie legalności zatrudnienia.

Jeśli inspektor PIP podczas kontroli wykryje uchybienia, wówczas sporządza tzw. protokół kontrolny. Powinny się w nim znaleźć informacje o firmie, daty i zakres kontroli, wskazanie stwierdzonych naruszeń prawa, a także podpisy kontrolera oraz przedstawiciela kontrolowanego podmiotu.

Co może nakazać PIP? Jakie kary może nakładać Państwowa Inspekcja Pracy?

Inspektor pracy ma prawo zastosować przewidziane ustawą środki prawne, nawet jeśli kontrolowany podmiot odmówi podpisania protokołu kontroli. 

Kontroler PIP ma prawo m.in. do:

• nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie w przypadku, gdy naruszenie dotyczy przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
• nakazania: wstrzymania prac lub działalności, gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników
• nakazania wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji, gdy ich eksploatacja powoduje bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia
• nakazania ustalenia, w określonym terminie, okoliczności i przyczyn wypadku
• nakazania wykonania badań i pomiarów czynników szkodliwych i uciążliwych w środowisku pracy
• nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę

Nakaz to decyzja administracyjna, której niewykonanie jest wykroczeniem. Dodatkowo sam inspektor może samodzielnie nałożyć grzywnę w postaci mandatu karnego.

Zgodnie z informacjami PIP, inspektor pracy może ukarać osobę winną popełnienia wykroczeń przeciwko prawom pracownika mandatem w wysokości od 1000 do 2000 zł. Jeśli pracodawca popełnia wykroczenia częściej, grzywna może wynieść nawet 5000 zł (w przypadku dwukrotnego ukarania za wykroczenie i popełnienia w ciągu 2 lat od ostatniego ukarania kolejnego takiego wykroczenia).

Może Cię także zainteresować:

• Szkolenie BHP — na czym polega?
• Obowiązki pracodawcy w zakresie BHP
• Książeczka sanepidowska — jak ją wyrobić

Musisz napisać również list motywacyjny? W naszym kreatorze znajdziesz nowoczesne wzory do wypełnienia i praktyczne porady. Stwórz list motywacyjny w 5 minut tutaj.

Stwórz list motywacyjny teraz

Zobacz inne szablony, stwórz list motywacyjny i pobierz dokument w PDF tutaj.

Zdarzyło Ci się uczestniczyć w kontroli przeprowadzanej przez Państwową Inspekcję Pracy? Podziel się swoim doświadczeniem i obserwacjami w komentarzu poniżej.

Proces redakcyjny InterviewMe

Ten artykuł został sprawdzony przez nasz zespół i jest zgodny z procesem redakcyjnym InterviewMe. Zależy nam na dzieleniu się naszą wiedzą oraz dostarczaniu rzetelnych i godnych zaufania porad zawodowych dopasowanych do Twoich potrzeb. Nasze wysokiej jakości treści co roku przyciągają ponad 10 milionów czytelników. Ale na tym nie koniec. Regularnie publikujemy też autorskie badania, aby lepiej rozumieć rynek pracy i jesteśmy dumni, że cytują nas czołowe media w Polsce.