Premia uznaniowa: co to? Zasady [+ Podatek, chorobowe]
Stwórz CV teraz
Dostałeś dodatkowe pieniądze, ale nie do końca wiesz, za co? A może przeciwnie — dajesz z siebie wszystko i wciąż czekasz na uznanie? W świecie pracy krąży tajemniczo brzmiące hasło: premia uznaniowa. Co to tak naprawdę znaczy i czy rzeczywiście wszystko zależy od widzimisię szefa?
Z tego artykułu dowiesz się:
- co to jest premia uznaniowa i czym różni się od innych dodatków do pensji
- jakie są zasady przyznawania premii uznaniowej
- jak wygląda kwestia podatku od premii uznaniowej
- czy premia wlicza się do chorobowego i innych świadczeń.
Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.
Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.
Oto opinia Gosi — jednej z użytkowniczek naszego kreatora:
Dzięki takiemu świetnemu CV i listowi dostałam super pracę bardzo szybko!
1. Premia uznaniowa — co to jest? Definicja i wzór pisma
Premia uznaniowa to dodatkowe wynagrodzenie, które pracodawca może przyznać pracownikowi jako wyraz uznania — za wyjątkowy wysiłek, świetne wyniki, zaangażowanie albo zrobienie czegoś ekstra. Krótko mówiąc, to taka wisienka na torcie codziennej pracy.
Prawo do nagradzania pracowników wynika z art. 105. Kodeksu pracy:
Art. 105. Pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu, mogą być przyznawane nagrody i wyróżnienia. Odpis zawiadomienia o przyznaniu nagrody lub wyróżnienia składa się do akt osobowych pracownika.
Co ważne, premia uznaniowa to całkowicie dobrowolna forma nagrody — pracodawca nie ma obowiązku jej wypłacać, a decyzję o jej przyznaniu podejmuje samodzielnie. To odróżnia ją od premii regulaminowej, która wynika z konkretnych zapisów w umowie lub regulaminu wynagradzania. Te dwie premie wyraźnie rozgranicza m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dn. 10 marca 2016 r.:
(...) W momencie spełnienia przez pracownika pozytywnych przesłanek określonych w regulaminie powstaje zatem po jego stronie prawo do żądania wypłaty świadczenia. Natomiast z nagrodą (premią uznaniową) mamy do czynienia wówczas, gdy pracodawca w zakresie przyznania świadczenia dysponuje marginesem swobody, uznania. Przepis art. 105 k.p. przewiduje, iż za wzorowe wypełnianie obowiązków pracowniczych, przejawianie inicjatywy, podnoszenie wydajności oraz jakości pracy, przyczynianie się do wykonywania zadań zakładu pracy, pracownikowi może być przyznana nagroda. Nie ulega wątpliwości, iż nagroda przewidziana w tym przepisie jest pieniężnym lub rzeczowym świadczeniem przyznawanym pracownikowi przez pracodawcę według uznania. (...)
Wniosek? Pracownik nie może domagać się premii uznaniowej — nawet jeśli uważa, że na nią zasłużył. Nie da się jej wywalczyć na drodze prawnej, bo nie jest świadczeniem gwarantowanym.
Ale nie znaczy to, że premia uznaniowa jest nieważna — wręcz przeciwnie. W praktyce działa motywująco, pokazując pracownikowi, że jego wysiłek, inicjatywa, jakość pracy, dobra postawa wobec zespołu czy proaktywność zostały zauważone i docenione.
Podsumowując: premia uznaniowa to narzędzie, które pozwala pracodawcy docenić pracownika tu i teraz — bez konieczności zmieniania umów czy regulaminów, ale z realnym wpływem na motywację i atmosferę w zespole.
Premia uznaniowa jako stały składnik wynagrodzenia?
Co do zasady, premia uznaniowa nie jest stałym składnikiem wynagrodzenia. Nie jest więc przyznawana automatycznie w stałej kwocie, jak np. wynagrodzenie zasadnicze.
Jednak mimo to premia uznaniowa podlega takim samym zasadom opodatkowania i oskładkowania jak inne składniki wynagrodzenia — nie jest więc wypłacana na rękę w pełnej kwocie.
Wynagrodzenie zasadnicze plus premia uznaniowa
Wynagrodzenie zasadnicze i premia uznaniowa to dwie odrębne części pensji pracownika. I o ile wynagrodzenie zasadnicze jest stałą, obowiązkową częścią, to premia uznaniowa jest świadczeniem dodatkowym, nieobowiązkowym. Nie musi więc być wypłacana co miesiąc i zwykle nie jest — częstotliwość i wysokość takiej premii zależy bowiem od decyzji pracodawcy.
Premia uznaniowa — wzór pisma
Jeżeli chcesz przyznać pracownikowi premię uznaniową, skorzystaj ze wzoru poniżej:
PRZYZNANIE PREMII UZNANIOWEJ
Z przyjemnością zawiadamiam, że otrzymał(a) Pan(i) premię uznaniową w wysokości …….. (kwota) zł brutto, z uwagi na ………………… (powód przyznania premii). Nagroda zostanie wypłacona wraz z kolejnym wynagrodzeniem za pracę.
Kopia niniejszego pisma zostanie dołączona do Pana/Pani akt osobowych, zgodnie z art. 105. Kodeksu pracy.
Z wyrazami szacunku
…………………………………
(imię i nazwisko pracodawcy)
Premia uznaniowa a umowa o pracę — wzór
Zapis o możliwości wręczania pracownikom premii może (ale nie musi) znaleźć się w treści umowy o pracę. Wówczas wystarczy krótka formułka:
Pracodawca ma prawo przyznać pracownikowi nagrodę. Jej wysokość za każdym razem zależy od postanowień pracodawcy.
Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.
Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.
2. Premia uznaniowa a podatek i składki — jak liczyć?
Choć premia uznaniowa jest dodatkową nagrodą, z punktu widzenia przepisów podatkowych i składkowych traktowana jest tak samo jak zwykłe wynagrodzenie. To oznacza, że jej wypłata wiąże się z obowiązkiem odprowadzenia podatku dochodowego oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne — zarówno po stronie pracownika, jak i pracodawcy.
Innymi słowy, premia brutto to nie to samo co premia netto. Dlatego na konto pracownika trafi od kilkudziesięciu do paru tysięcy złotych mniej — podobnie jak w przypadku wypłaty zasadniczej.
A jak obliczyć premię uznaniową na rękę?
W praktyce premia uznaniowa doliczana jest do wynagrodzenia za dany miesiąc i obciążana takimi samymi składkami jak reszta wypłaty. Zatem przy obliczeniach bierze się pod uwagę:
- zaliczki na podatek dochodowy (według stawki 12% lub 32% — w zależności od progu podatkowego)
- koszty uzyskania przychodu i kwotę wolną (standardowe lub podwyższone, jeśli dotyczy to konkretnego przypadku)
- składki ZUS (emerytalną, rentową, chorobową i zdrowotną).
Nie ma tu więc specjalnej ulgowej stawki — premia uznaniowa po prostu zwiększa podstawę opodatkowania i oskładkowania, co może wpłynąć np. na przekroczenie progu podatkowego lub limitu składek emerytalnych w skali roku.
Przykład:
Anna zarabia 6000 zł brutto miesięcznie, a w sierpniu 2025 roku otrzymała dodatkowe 1000 zł premii uznaniowej. Całkowite wynagrodzenie brutto Anny za ten miesiąc wynosi więc 7000 zł. Od tej kwoty zostaną naliczone wszystkie składki i podatek — tak jak przy podstawowej pensji. W efekcie na konto Anny trafi w sumie niewiele ponad 5220 zł — w tym 4420,43 zł netto pensji zasadniczej oraz około 800 zł premii (w zależności od jej konkretnej sytuacji podatkowej). Reszta zostanie przekazana do ZUS i urzędu skarbowego.
Warto jednak pamiętać, że dla pracodawcy koszt wypłaty premii uznaniowej jest wyższy niż jej kwota brutto. Do każdej wypłaty dolicza on jeszcze składki po swojej stronie — m.in. na ubezpieczenie społeczne, Fundusz Pracy czy Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
3. Premia uznaniowa a chorobowe (L4), urlop i emerytura
Mimo że premia uznaniowa nie jest stałym składnikiem wynagrodzenia, w praktyce może wpływać na różne świadczenia pracownicze. Warto wiedzieć, kiedy się ją uwzględnia, a kiedy nie.
Czy premia uznaniowa wchodzi do podstawy chorobowego?
To zależy. Podstawę zasiłku chorobowego wylicza się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym pracownik poszedł na zwolnienie lekarskie. Premia uznaniowa nie jest jednak obowiązkowym składnikiem pensji, dlatego nie zawsze zostanie uwzględniona przy wyliczaniu chorobowego.
Jeśli w danym zakładzie pracy premia jest przyznawana wyłącznie tym, którzy są obecni w pracy (czyli nie przysługuje podczas choroby), wtedy można ją doliczyć do podstawy zasiłku. Natomiast jeśli firma wypłaca premię uznaniową także osobom na L4, to nie wlicza się jej do podstawy zasiłku — bo pracownik i tak ją otrzyma.
Ostatecznie wszystko zależy od tego, czy w Twoim zakładzie pracy zachowujesz prawo do premii uznaniowej podczas nieobecności.
Premia uznaniowa a wynagrodzenie urlopowe
Podczas urlopu wypoczynkowego pracownik otrzymuje wynagrodzenie wyliczone na podstawie średniego wynagrodzenia z ostatnich miesięcy. Ale tu podobnie jak przy L4: premia uznaniowa nie zawsze wchodzi do tej podstawy.
Dlaczego? Bo nie jest stałym, gwarantowanym składnikiem pensji, tylko dobrowolną formą nagrody — i nie każdy ją dostaje, nie zawsze i nie w tej samej wysokości. Dlatego w większości przypadków nie uwzględnia się jej przy wyliczaniu wynagrodzenia za urlop.
Premia uznaniowa a ekwiwalent za urlop
Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z 20 lipca 2000 r.premia uznaniowa nie jest wliczana do ekwiwalentu za urlop. Dlaczego? Bo nie jest świadczeniem, które pracownikowi się należy. Nie wynika z umowy, regulaminu czy przepisów, więc nie mieści się w pojęciu „wynagrodzenia urlopowego”. Inaczej mówiąc — skoro nie przysługuje z góry, nie może być brana pod uwagę przy rozliczaniu ekwiwalentu.
Czy premia uznaniowa wlicza się do emerytury?
Tak, choć może to zaskakiwać. Skoro premia uznaniowa jest oskładkowana — czyli odprowadza się od niej składki ZUS — to jest brana pod uwagę przy ustalaniu podstawy emerytury. Oznacza to, że jeśli często ją otrzymujesz i jest stosunkowo wysoka, może to pozytywnie wpłynąć na Twoje przyszłe świadczenie emerytalne.
Ale pamiętaj — liczy się nie tyle sama premia, co łączna wysokość składek z całej Twojej historii zatrudnienia.
Czy premia uznaniowa wchodzi do nadgodzin?
Nie — premia uznaniowa nie wchodzi do podstawy wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. Dodatek za nadgodziny wyliczany jest na podstawie wynagrodzenia zasadniczego i innych stałych składników pensji, które przysługują pracownikowi regularnie. Ponieważ premia uznaniowa nie jest przewidywalna, ani obowiązkowa, nie powiększa stawki godzinowej ani dodatku za nadgodziny.
Chcesz napisać list motywacyjny? Skorzystaj z naszego kreatora listu motywacyjnego, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz list motywacyjny w 5 minut tutaj.
Zobacz inne szablony, stwórz list motywacyjny i pobierz dokument w PDF tutaj.
Oto opinia Gosi — jednej z użytkowniczek naszego kreatora:
Dzięki takiemu świetnemu CV i listowi dostałam super pracę bardzo szybko!
Już wiesz, co to jest premia uznaniowa i jakie są zasady jej przyznawania. Jeśli ten artykuł okazał się pomocny, oceń go, klikając w gwiazdki obok.
Proces redakcyjny InterviewMe
Ten artykuł został sprawdzony przez nasz zespół i jest zgodny z procesem redakcyjnym InterviewMe. Zależy nam na dzieleniu się naszą wiedzą oraz dostarczaniu rzetelnych i godnych zaufania porad zawodowych dopasowanych do Twoich potrzeb. Nasze wysokiej jakości treści co roku przyciągają ponad 10 milionów czytelników. Ale na tym nie koniec. Regularnie publikujemy też autorskie badania, aby lepiej rozumieć rynek pracy i jesteśmy dumni, że cytują nas czołowe media w Polsce.
