Struktura organizacyjna firmy - co to? Definicja i typy struktur

Kiedy firma się rozrasta i pracuje w niej coraz więcej osób, skoordynowanie działań i zapanowanie nad tym „chaosem” może stanowić duże wyzwanie.

W pewnym momencie pracownicy mogą mieć problem ze wskazaniem osób, które odpowiadają za poszczególne projekty. Aby uniknąć takiej sytuacji, firmy wdrażają różnego typu struktury organizacyjne.

Z tego artykułu dowiesz się:

• czym jest struktura organizacyjna (definicja)
• jakie są typy struktur organizacyjnych w firmie
• jakie są korzyści z wprowadzenia odpowiedniej struktury organizacyjnej (a także jakie zagrożenia ze sobą niosą).

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

1. Struktura organizacyjna firmy / przedsiębiorstwa — co to jest? (Definicja)

Struktura organizacyjna to sposób formalnej organizacji firmy obejmujący elementy takie jak komórki organizacyjne, działy, stanowiska i pracowników, a także powiązania między nimi — np. przepływ informacji, podział obowiązków, przynależność, uprawnienia, odpowiedzialność.

Z kolei Adam Peszko w „Podstawach zarządzania organizacjami” definiuje strukturę organizacyjną jako ogół ustalonych zależności funkcjonalnych i hierarchicznych między elementami organizacji, zgrupowanymi w komórki i jednostki organizacyjne w sposób umożliwiający osiąganie celów całości.

Określona struktura organizacyjna pozwala przede wszystkim na formalne określenie zależności między pracownikami. Jest to przeciwieństwo samoistnego „ucierania” się pozycji w organizacjach nieformalnych.

Prawidłowo wdrożona struktura organizacyjna w przedsiębiorstwie pozwala ustalić m.in. kto, z kim i w jakim zakresie powinien się kontaktować, kto podejmuje określone decyzje, kto odpowiada za poszczególne kwestie, kto i jakie przywileje posiada itp.

Wdrożenie struktury organizacyjnej zazwyczaj daje najlepsze efekty w dużych firmach i przedsiębiorstwach, w których znacznie trudniej koordynować pracę. Im więcej pracowników, tym ważniejszy jest skuteczny podział obowiązków i odpowiedzialności, a także „uporządkowanie” poszczególnych procesów.

Struktura organizacyjna zazwyczaj opiera się na 3 podstawowych elementach:

• Regulamin organizacji — to dokument, który reguluje całościowy porządek i rozkład kompetencji w firmie.

• Opis stanowisk pracy — określa kwalifikacje, zakres obowiązków i odpowiedzialności dla poszczególnych stanowisk.

• Schemat organizacyjny — struktura firmy przedstawiona w sposób graficzny (co ułatwia np. przedstawienie zależności między pracownikami).

Jakie są rodzaje struktur organizacyjnych? Piszemy o tym w kolejnym rozdziale.

Może Cię również zainteresować: CEO, CTO, CFO, COO — kim są w strukturze firmy?

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

2. Najczęściej stosowane typy struktur organizacyjnych

Wyróżnia się wiele typów struktur organizacyjnych w zależności od stosowanych kryteriów. Poniżej opisaliśmy 3 podstawowe, najpopularniejsze typy.

Struktura organizacyjna płaska

Cechuje się małą liczbą szczebli zarządzania (np. jeden kierownik, któremu podlegają wszyscy pracownicy). W tym typie menedżerowie mają większy zakres obowiązków i muszą być bardziej elastycznie.

Zalety:

• szybki i mało zniekształcony przepływ informacji
• duża samodzielność i możliwość inicjatywy pracowników
• niskie koszty utrzymania kadry zarządzającej

Wady:

• utrudniony bezpośredni nadzór nad pracą
• centralizacja władzy i wiedzy
• ograniczone możliwości awansu dla pracowników

Struktura organizacyjna liniowa

W strukturze liniowej pojawia się więcej osób z kadry zarządzającej. Kierownik zarządza tylko określoną liczbą osób. Następnie kierownicy na wyższym szczeblu zarządzają kierownikami z niższego poziomu.

Zalety:

• pracownik podlega tylko jednemu kierownikowi, co ułatwia kontakt i utrzymanie dyscypliny
• relacje między kierownikiem a pracownikiem są znacznie bliższe i bezpośrednie
• łatwiej zidentyfikować problemy i przypisać odpowiedzialność
• sprawny, szybki kontakt między kierownikiem a pracownikiem

Wady:

• silna centralizacja władzy (jedna decyzyjna osoba, która zarządza kierownikami najwyższego szczebla)
• mała elastyczność kierownictwa
• w przypadku braku jednego kierownika komunikacja zostaje znacznie utrudniona, a nawet przerwana
• ryzyko wystąpienia efektu głuchego telefonu przy przekazywaniu informacji z góry do dołu i z dołu do góry (zubożenie przekazu lub dodatkowe polecenia)

Struktura organizacyjna funkcjonalna

Struktura funkcjonalna ma w pewnym stopniu ograniczyć słabości struktury liniowej. W tym typie powołuje się kierowników o różnych specjalnościach, ograniczając w ten sposób nadmiar zadań. W strukturze funkcjonalnej pracownik ma kilku przełożonych, ale każdy z nich wydaje mu polecenia tylko z obszaru, za który jest odpowiedzialny.

Zalety:

• wysokie kompetencje i specjalizacja kadry zarządzającej
• odciążenie kierowników, którzy mogą skupić się na najważniejszych zadaniach
• centralizacja decyzji strategicznych i decentralizacja operacyjnych

Wady:

• trudność utrzymania stałych relacji pomiędzy jednostkami
• wydłużenie czasu trwania procedur
• struktura z trudem reagująca na zmiany
• problem z podziałem władzy (wielokrotność podporządkowania)

Wizualizacje poszczególnych struktur organizacyjnych możesz znaleźć tutaj.

Oprócz wspomnianych 3 podstawowych rodzajów struktury organizacyjnej, wyróżnia się typy takie jak:

• struktura dywizjonalna
• struktura zadaniowa (projektowa)
• struktura macierzowa
• struktura hybrydowa (mieszana)
• struktura smukła
• struktura liniowo-sztabowa
• struktura procesowa
• struktura sieciowa
• struktura wirtualna
• struktura fraktalna
• struktury typu U (unitary)
• struktury typu M (multidivisional)
• struktury typu H (holding)
• struktura prosta
• struktura dywizjonalna
• struktura misyjna
• struktura polityczna
• struktura departamentowa
• struktura projektowa
• struktura promienista
• struktura tensorowa

Struktury organizacyjne można również podzielić na scentralizowane i zdecentralizowane lub sformalizowane i niesformalizowane.

Oczywiście nie istnieje struktura organizacyjna idealna, która rozwiąże wszystkie problemy i zagwarantuje sukces. Każda firma powinna wybrać ją indywidualnie, dopasować do swoich potrzeb i możliwości. Nie powinno się również kurczowo trzymać jednej struktury, lecz zmieniać ją, jeśli wymaga tego sytuacja (np. firma znacząco się rozrosła). 

Może Cię również zainteresować: Struktura zatrudnienia — co to? Jaka jest struktura w Polsce?

Musisz napisać również list motywacyjny? W naszym kreatorze znajdziesz nowoczesne wzory do wypełnienia i praktyczne porady. Stwórz list motywacyjny w 5 minut tutaj.

Stwórz list motywacyjny teraz

Zobacz inne szablony, stwórz list motywacyjny i pobierz dokument w PDF tutaj.

Jaki rodzaj struktury organizacyjnej w firmie daje według Ciebie najlepsze efekty? Podziel się swoim doświadczeniem i obserwacjami w komentarzu pod artykułem.

Proces redakcyjny InterviewMe

Ten artykuł został sprawdzony przez nasz zespół i jest zgodny z procesem redakcyjnym InterviewMe. Zależy nam na dzieleniu się naszą wiedzą oraz dostarczaniu rzetelnych i godnych zaufania porad zawodowych dopasowanych do Twoich potrzeb. Nasze wysokiej jakości treści co roku przyciągają ponad 10 milionów czytelników. Ale na tym nie koniec. Regularnie publikujemy też autorskie badania, aby lepiej rozumieć rynek pracy i jesteśmy dumni, że cytują nas czołowe media w Polsce.