Struktura organizacyjna firmy - co to? Definicja i typy struktur

Kiedy firma się rozrasta i pracuje w niej coraz więcej osób, skoordynowanie działań i zapanowanie nad tym „chaosem” może stanowić duże wyzwanie.

W pewnym momencie pracownicy mogą mieć problem ze wskazaniem osób, które odpowiadają za poszczególne projekty. Aby uniknąć takiej sytuacji, firmy wdrażają różnego typu struktury organizacyjne.

Z tego artykułu dowiesz się:

• czym jest struktura organizacyjna (definicja)
• jakie są typy struktur organizacyjnych w firmie
• jakie są korzyści z wprowadzenia odpowiedniej struktury organizacyjnej (a także jakie zagrożenia ze sobą niosą).

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

1. Struktura organizacyjna firmy / przedsiębiorstwa — co to jest? (Definicja)

Struktura organizacyjna to sposób formalnej organizacji firmy obejmujący elementy takie jak komórki organizacyjne, działy, stanowiska i pracowników, a także powiązania między nimi — np. przepływ informacji, podział obowiązków, przynależność, uprawnienia, odpowiedzialność.

Z kolei Adam Peszko w „Podstawach zarządzania organizacjami” definiuje strukturę organizacyjną jako ogół ustalonych zależności funkcjonalnych i hierarchicznych między elementami organizacji, zgrupowanymi w komórki i jednostki organizacyjne w sposób umożliwiający osiąganie celów całości.

Określona struktura organizacyjna pozwala przede wszystkim na formalne określenie zależności między pracownikami. Jest to przeciwieństwo samoistnego „ucierania” się pozycji w organizacjach nieformalnych.

Prawidłowo wdrożona struktura organizacyjna w przedsiębiorstwie pozwala ustalić m.in. kto, z kim i w jakim zakresie powinien się kontaktować, kto podejmuje określone decyzje, kto odpowiada za poszczególne kwestie, kto i jakie przywileje posiada itp.

Wdrożenie struktury organizacyjnej zazwyczaj daje najlepsze efekty w dużych firmach i przedsiębiorstwach, w których znacznie trudniej koordynować pracę. Im więcej pracowników, tym ważniejszy jest skuteczny podział obowiązków i odpowiedzialności, a także „uporządkowanie” poszczególnych procesów.

Struktura organizacyjna zazwyczaj opiera się na 3 podstawowych elementach:

• Regulamin organizacji — to dokument, który reguluje całościowy porządek i rozkład kompetencji w firmie.

• Opis stanowisk pracy — określa kwalifikacje, zakres obowiązków i odpowiedzialności dla poszczególnych stanowisk.

• Schemat organizacyjny — struktura firmy przedstawiona w sposób graficzny (co ułatwia np. przedstawienie zależności między pracownikami).

Jakie są rodzaje struktur organizacyjnych? Piszemy o tym w kolejnym rozdziale.

Może Cię również zainteresować: CEO, CTO, CFO, COO — kim są w strukturze firmy?

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

2. Najczęściej stosowane typy struktur organizacyjnych

Wyróżnia się wiele typów struktur organizacyjnych w zależności od stosowanych kryteriów. Poniżej opisaliśmy 3 podstawowe, najpopularniejsze typy.

Struktura organizacyjna płaska

Cechuje się małą liczbą szczebli zarządzania (np. jeden kierownik, któremu podlegają wszyscy pracownicy). W tym typie menedżerowie mają większy zakres obowiązków i muszą być bardziej elastycznie.

Zalety:

• szybki i mało zniekształcony przepływ informacji
• duża samodzielność i możliwość inicjatywy pracowników
• niskie koszty utrzymania kadry zarządzającej

Wady:

• utrudniony bezpośredni nadzór nad pracą
• centralizacja władzy i wiedzy
• ograniczone możliwości awansu dla pracowników

Struktura organizacyjna liniowa

W strukturze liniowej pojawia się więcej osób z kadry zarządzającej. Kierownik zarządza tylko określoną liczbą osób. Następnie kierownicy na wyższym szczeblu zarządzają kierownikami z niższego poziomu.

Zalety:

• pracownik podlega tylko jednemu kierownikowi, co ułatwia kontakt i utrzymanie dyscypliny
• relacje między kierownikiem a pracownikiem są znacznie bliższe i bezpośrednie
• łatwiej zidentyfikować problemy i przypisać odpowiedzialność
• sprawny, szybki kontakt między kierownikiem a pracownikiem

Wady:

• silna centralizacja władzy (jedna decyzyjna osoba, która zarządza kierownikami najwyższego szczebla)
• mała elastyczność kierownictwa
• w przypadku braku jednego kierownika komunikacja zostaje znacznie utrudniona, a nawet przerwana
• ryzyko wystąpienia efektu głuchego telefonu przy przekazywaniu informacji z góry do dołu i z dołu do góry (zubożenie przekazu lub dodatkowe polecenia)

Struktura organizacyjna funkcjonalna

Struktura funkcjonalna ma w pewnym stopniu ograniczyć słabości struktury liniowej. W tym typie powołuje się kierowników o różnych specjalnościach, ograniczając w ten sposób nadmiar zadań. W strukturze funkcjonalnej pracownik ma kilku przełożonych, ale każdy z nich wydaje mu polecenia tylko z obszaru, za który jest odpowiedzialny.

Zalety:

• wysokie kompetencje i specjalizacja kadry zarządzającej
• odciążenie kierowników, którzy mogą skupić się na najważniejszych zadaniach
• centralizacja decyzji strategicznych i decentralizacja operacyjnych

Wady:

• trudność utrzymania stałych relacji pomiędzy jednostkami
• wydłużenie czasu trwania procedur
• struktura z trudem reagująca na zmiany
• problem z podziałem władzy (wielokrotność podporządkowania)

Wizualizacje poszczególnych struktur organizacyjnych możesz znaleźć tutaj.

Oprócz wspomnianych 3 podstawowych rodzajów struktury organizacyjnej, wyróżnia się typy takie jak:

• struktura dywizjonalna
• struktura zadaniowa (projektowa)
• struktura macierzowa
• struktura hybrydowa (mieszana)
• struktura smukła
• struktura liniowo-sztabowa
• struktura procesowa
• struktura sieciowa
• struktura wirtualna
• struktura fraktalna
• struktury typu U (unitary)
• struktury typu M (multidivisional)
• struktury typu H (holding)
• struktura prosta
• struktura dywizjonalna
• struktura misyjna
• struktura polityczna
• struktura departamentowa
• struktura projektowa
• struktura promienista
• struktura tensorowa

Struktury organizacyjne można również podzielić na scentralizowane i zdecentralizowane lub sformalizowane i niesformalizowane.

Oczywiście nie istnieje struktura organizacyjna idealna, która rozwiąże wszystkie problemy i zagwarantuje sukces. Każda firma powinna wybrać ją indywidualnie, dopasować do swoich potrzeb i możliwości. Nie powinno się również kurczowo trzymać jednej struktury, lecz zmieniać ją, jeśli wymaga tego sytuacja (np. firma znacząco się rozrosła). 

Może Cię również zainteresować: Struktura zatrudnienia — co to? Jaka jest struktura w Polsce?

Musisz napisać również list motywacyjny? W naszym kreatorze znajdziesz nowoczesne wzory do wypełnienia i praktyczne porady. Stwórz list motywacyjny w 5 minut tutaj.

Stwórz list motywacyjny teraz

Zobacz inne szablony, stwórz list motywacyjny i pobierz dokument w PDF tutaj.

Jaki rodzaj struktury organizacyjnej w firmie daje według Ciebie najlepsze efekty? Podziel się swoim doświadczeniem i obserwacjami w komentarzu pod artykułem.