Choroba zawodowa: definicja, przykłady, jakie odszkodowanie

Wszystkie choroby są paskudne, ale te zawodowe mają ścisły związek z wykonywaną pracą, a nie ze stylem życia czy predyspozycjami genetycznymi. To dlatego jeśli podejrzewasz, że Twoje zdrowie ucierpiało wskutek narażenia Cię na szkodliwe czynniki w miejscu pracy, możesz wystąpić o odszkodowanie lub rentę. 

Z tego artykułu dowiesz się:

• czym jest choroba zawodowa
• jak i gdzie zgłosić chorobę zawodową, aby otrzymać odszkodowanie
• ile wynosi odszkodowanie w przypadku choroby zawodowej.

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

1. Czym jest choroba zawodowa? Definicja

Choroba zawodowa to choroba, którą powodują szkodliwe czynniki występujące w miejscu pracy lub sposób wykonywania pracy (tak zwane „narażenie zawodowe"). Wszystkie choroby zawodowe znajdują się w wykazie chorób zawodowych.

Jeśli chcesz przyjrzeć się tej definicji bliżej, zajrzyj do artykułu 235 Kodeksu pracy. To właśnie ten dokument określa, co kryje się pod pojęciem choroby zawodowej.

Rodzaje chorób zawodowych określa obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 4 września 2013 r., w którym wymieniono wszystkie choroby zawodowe. Oto one.

Rodzaje chorób zawodowych

1. Zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne
2. Gorączka metaliczna
3. Pylice płuc
4. Choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu
5. Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli
6. Astma oskrzelowa
7. Zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych
8. Ostre uogólnione reakcje alergiczne
9. Byssinoza 
10. Beryloza 
11. Ostre uogólnione reakcje alergiczne
12. Choroby płuc wywołane pyłem metali twardych
13. Alergiczny nieżyt nosa
14. Zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym
15. Przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu żrącym lub drażniącym
16. Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat
17. Choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego
18. Nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi
19. Przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy:
20. Przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy
21. Obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowo-nerwowego spowodowany hałasem, wyrażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości audiometrycznych 1,2 i 3 kHz
22. Zespół wibracyjny:
23. Choroby wywołane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego:
24. Choroby wywołane działaniem wysokich albo niskich temperatur otoczenia
25. Choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi
26. Choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa.

Wiele chorób zawodowych z tej listy brzmi obco. To dlatego wszelkie problemy zdrowotne pracowników, które mogą mieć związek z wykonywaną pracą, diagnozuje lekarz medycyny pracy. 

Jeśli podejrzewasz, że jakieś objawy, które u siebie obserwujesz, mogą mieć związek z Twoją pracą, zgłoś się do specjalisty. 

Zobacz też: Mobbing — definicja [Kodeks pracy]. Co to jest mobbing w pracy?

2. Zgłoszenie choroby zawodowej 

Potencjalną chorobą zawodową możesz zauważyć sam, jeśli odczuwasz konkretne dolegliwości. Może też być tak, że lekarz w toku badań okresowych stwierdzi, że Twoje zdrowie się pogorszyło i podejmie kroki, by zbadać źródło problemów. 

Gdzie zgłosić chorobę zawodową?

Jeśli lekarz potwierdzi, że cierpisz na chorobę zawodową i wystawi niezbędne zaświadczenie, trzeba ten fakt zgłosić państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy.

Brzmi jak — nomen omen — skomplikowana operacja, ale nie zawsze musisz ją wykonywać sam. Oto co mówi Kodeks pracy w art. 235: 

Kto zgłasza chorobę zawodową pracownika?

Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej u pracownika, u którego podejrzewa się chorobę zawodową, dokonuje:

1. Pracodawca zatrudniający pracownika.
2. Lekarz lub lekarz stomatolog, który podczas wykonywania zawodu powziął podejrzenie choroby zawodowej u pracownika (niezależnie do specjalności lekarskiej).
3. Pracownik lub były pracownik (pracownik aktualnie zatrudniony zgłasza podejrzenie za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną).

Jak widzisz, w przypadku choroby zawodowej nie jesteś pozostawiony sam sobie. To na pracodawcy spoczywa obowiązek zgłoszenia Twojego przypadku określonym instytucjom. Zgłoszenia może również dokonać lekarz, który wykonał badanie.

Czy chorobę zawodową można stwierdzić tylko w czasie trwania pracy?

Jak czytamy na stronie ZUS-u: 

Jeśli więc podejrzewasz u siebie chorobę zawodową, zerknij do dokumentu, o którym wspomniałam w pierwszym rozdziale. Tam — w tabelce na końcu rozporządzenia — podano okresy, w których wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym.

Zobacz też: Szkolenie BHP wstępne i okresowe [dla pracowników i pracodawców]

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

3. Odszkodowanie w przypadku choroby zawodowej

Kwestie odszkodowania w przypadku choroby zawodowej reguluje Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. 

Dokument mówi o tym, że osobie, która zapadła na chorobę zawodową poza jednorazowym odszkodowaniem może przysługiwać również: 

• zasiłek chorobowy — dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową
• świadczenie rehabilitacyjne — dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy
• zasiłek wyrównawczy — dla ubezpieczonego pracownika, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (jeśli było to spowodowane chorobą zawodową, zasiłek wypłacany jest z ubezpieczenia wypadkowego)
• renta szkoleniowa — dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną chorobą zawodową.

Jednorazowe odszkodowanie w przypadku choroby zawodowej

Jednorazowe odszkodowanie przysługuje pracownikowi, który w wyniku choroby zawodowej stał się stale niezdolny do pracy. Pieniądze z ZUS należą się również tym, których niezdolność do pracy ma charakter długotrwały (uszczerbek zdrowia trwa przynajmniej 6 miesięcy).

Oto kwoty jednorazowych odszkodowań obowiązujące w okresie od dnia 1 kwietnia 2021 r. do dnia 31 marca 2022 r.:

• 1033 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
• 1033 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych 
• 18 086 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego 
• 18 086 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty
• 93 014 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty 
• 46 507 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko
• 93 014 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 18 086 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci 
• 93 014 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawnionych równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 18 086 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko 
• 18 086 zł, jeżeli obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, każdemu z nich niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom 
• 46 507 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 18 086 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego.

Jak wyliczany jest procent uszczerbku na zdrowiu?

Orzeczenie stwierdzające uszczerbek na zdrowiu wydawane jest przez lekarza orzecznika lub komisję lekarską ZUS na podstawie bezpośredniego badania poszkodowanego i posiadanej dokumentacji medycznej. 

Natomiast stopień uszczerbku na zdrowiu ustalany jest według oceny procentowej zgodnie z tabelą norm uszczerbku (więcej informacji tutaj: Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 kwietnia 2013 r.). 

Tabela ta, w zależności od rodzaju uszkodzenia czy naruszenia sprawności poszczególnych narządów człowieka, określa dolną i górną granicę stopnia uszczerbku na zdrowiu. 

Zobacz też: Przerwa w pracy — ile przerwy na 8, 10, 12 godzin pracy? [Kodeks pracy]

4. Choroby zawodowe pracowników 

Jak szacuje EU-OSHA (The European Agency for Safety and Health at Work), choroby zawodowe są przyczyną około 2,4 mln zgonów rocznie na całym świecie, z czego 200 tysięcy w Europie. Częściej chorują mężczyźni niż kobiety.

Aż 40% pracowników cierpi na bóle pleców, których przyczyną jest wykonywana praca. Około 5% wszystkich przypadków raka to choroby zawodowe. 

W czasach pandemii również COVID-19 uznaje się za chorobę zawodową, ponieważ należy ona do chorób zakaźnych ujętych w spisie, o którym wspominałam wyżej. Obowiązkiem 

pracodawców jest zapobieganie zachorowaniom w ramach działań profilaktycznych takich jak np. organizacja badań przesiewowych czy zapewnienie bezpiecznych warunków sanitarnych w miejscu pracy. 

Choroba zawodowa nauczycieli

Nauczyciele są grupą zawodową, której dotyczą przede wszystkim choroby narządów głosowych. Jak przyznaje dr. n. med. Marcin Rybacki, kierownik Przychodni Chorób Zawodowych przy Instytucie Medycyny Pracy im. prof. Jerzego Nofera w Łodzi, co roku odnotowuje się około 300 przypadków przewlekłych chorób narządu głosu i to głównie wśród nauczycieli.

To 14% wszystkich przewlekłych chorób zawodowych. W ogromnej większości o stwierdzenie choroby zawodowej ubiegają się nauczyciele, którzy są już przeważnie na emeryturze. Wynika to z tego, że w trakcie trwania zatrudnienia pracownicy obawiają się utraty pracy wskutek choroby.

Choroba zawodowa a emerytura

Przepisy nie przewidują dodatku do emerytury z powodu choroby zawodowej, ale emeryt ze stwierdzoną chorobą zawodową może się starać o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Trzeba w takim przypadku złożyć wniosek w ZUS-ie.

Istnieje wtedy możliwość otrzymania większej emerytury — powiększonej o połowę renty z tytułu niezdolności do pracy. 

Warto wiedzieć, jakie prawa przysługują pracownikom, którzy narażają się na utratę zdrowia w czasie wykonywania swoich obowiązków. Prawo oferuje bowiem wsparcie finansowe, mogące pomóc, chociażby w pokryciu ewentualnych kosztów leczenia.

Zobacz też: Jak i gdzie szukać pracy? 49 stron i portali z ofertami pracy na 2021

Musisz napisać również list motywacyjny? W naszym kreatorze znajdziesz nowoczesne wzory do wypełnienia i praktyczne porady. Stwórz list motywacyjny w 5 minut tutaj.

Stwórz list motywacyjny teraz

Zobacz inne szablony, stwórz list motywacyjny i pobierz dokument w PDF tutaj.