Wypalenie zawodowe: definicja, objawy, przyczyny, leczenie
Stwórz CV teraz
Nie cierpisz niedzielnych wieczorów? W poniedziałek nie jesteś w stanie podnieść się z łóżka?
Na myśl o powrocie do pracy przeszywa Cię dreszcz? Od dawna wykonujesz identyczne, nudne obowiązki i starasz się unikać kontaktu z przełożonymi oraz współpracownikami?
Prawdopodobnie nie jest to tylko “gorszy moment”, lecz symptomy wypalenia zawodowego. Dzięki temu artykułowi dowiesz się, czy dopadła Cię zwykła niechęć do pracy, czy też masz poważniejszy problem. Podpowiem Ci również, w jaki sposób zapobiegać wypaleniu zawodowemu i jak się z niego “wyleczyć”.
Z artykułu dowiesz się:
- jakie są objawy wypalenia zawodowego
- jakie są główne przyczyny wypalenia i jak mu zapobiegać
- jak sobie z nim poradzić i wyleczyć, kiedy już Cię dopadnie
- czy w związku z wypaleniem zawodowym możesz uzyskać zwolnienie lekarskie
Jeśli czujesz się wypalony zawodowo, warto rozejrzeć się za nową pracą. W znalezieniu lepszego stanowiska pomoże Ci profesjonalne CV. W naszym kreatorze znajdziesz gotowe szablony do uzupełnienia, wskazówki oraz przykłady. Stwórz CV w 5 minut tutaj.
Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj
Dlaczego warto nam zaufać i skorzystać z kreatora InterviewMe? Tutaj poznasz opinie użytkowników, którzy już stworzyli w nim swoje CV lub list motywacyjny.
1. Wypalenie zawodowe - co to jest i jakie są jego objawy?
Co to jest wypalenie zawodowe: definicja
Wypalenie zawodowe (inaczej syndrom wypalnia zawodowego lub burnout) to efekt doświadczania chronicznego stresu w pracy, który nie był odpowiednio załagodzony. Wg ICD-11, charakteryzują go trzy wymiary: (1) uczucie braku energii lub wyczerpania, (2) mentalnego odcięcia od pracy lub (3) cynicznego lub negatywnego nastawienia do pracy, (4) oraz zredukowanej skuteczności zawodowej.
O tzw. syndromie wypalenia zawodowego mówimy wtedy, gdy praca przestaje dawać Ci satysfakcję, nie rozwijasz się zawodowo i przede wszystkim walczysz z długotrwałym stresem.
Ten ostatni element jest kluczowy. Z długotrwałym stresem często nie radzą sobie pracownicy, którzy na co dzień mają intensywny kontakt z innymi ludźmi. Są to przede wszystkim przedstawiciele takich zawodów jak psycholog, lekarz, handlowiec, nauczyciel czy też pielęgniarki.
Według psycholog Christiny Maslach 3 kolejne etapy wypalenia zawodowego to: emocjonalne wyczerpanie (uczucie pustki i utrata siły do pracy), cynizm i depersonalizacja (poczucie bezosobowości i utrata wrażliwości wobec innych) oraz obniżenie oceny własnych dokonań (poczucie marnowania czasu i sił).
Na zespół wypalenia zawodowego szczególnie narażone są osoby nadwrażliwe, samotne i bierne, a także pracoholicy, którzy utożsamiają się ze swoją pracą.
Z danych statystycznych wynika, że syndrom wypalenia zawodowego dotyka 4,2% badanych (5,2% kobiet i 3,3% mężczyzn). Najczęściej w wieku 40-59 lat.
Obecnie ta granica wiekowa się obniża, ponieważ na długotrwały stres narażeni są coraz młodsi pracownicy.
Zastanawiasz się, czy Ciebie też dopadło wypalenie? Poniżej znajdziesz jego główne symptomy, które powinny zwrócić Twoją uwagę.
Wypalenie zawodowe - objawy:
- Brak satysfakcji z pracy. Od dłuższego czasu wykonujesz te same obowiązki i nie sprawiają Ci one żadnej przyjemności. Masz poczucie, że zawodowo stoisz w miejscu i ograniczasz się do wykonywania poleceń bez angażowania się w pracę.
- Przepracowanie i ciągłe poczucie zmęczenia. Masz wrażenie, że Twoje obowiązki Cię przerastają i nie dotrzymujesz terminów? Bez przerwy czujesz się senny i wyczerpany. To kolejny sygnał alarmowy.
- Unikanie kontaktu z przełożonymi i współpracownikami. Osoby wypalone zawodowo zaczynają odcinać się od innych pracowników i nie angażują się w “życie” firmy. Unikają również kontaktu z przełożonymi - przede wszystkim aby ukryć swój brak zaangażowania i uniknąć dodatkowych obowiązków.
- Niskie poczucie własnej wartości. Będąc wypalonym zawodowo przestajesz doceniać swoje osiągnięcia, wydaje Ci się, że to co robisz, nie ma większej wartości. Na spotkaniach ze znajomymi jak ognia unikasz poruszania tematów związanych z pracą. Masz wrażenie, że jesteś “gorszy” od innych.
- Problemy ze snem. Wieczorem nie możesz zasnąć, bo myślisz o pracy? Rano nie jesteś w stanie podnieść się z łóżka? Nawet jeśli uda Ci się przespać całą noc, budzisz się niewyspany? Problemy ze snem to kolejna oznaka wypalenia (chociaż może być to związane również z innymi problemami, dlatego warto skontaktować się z lekarzem!).
- Wahania nastrojów i negatywne emocje. Jednego dnia jesteś optymistyczny, a drugiego dopada Cię depresja? Łatwo się irytujesz i denerwujesz? Zdarza Ci się pokłócić ze współpracownikami lub przełożonym? To kolejny skutek wypalenia.
- Cynizm i poczucie bezsensu. W kolejnym etapie wypalenia zawodowego przestajemy widzieć celowość swoich działań, co może prowadzić do cynicznej i obojętnej postawy wobec współpracowników oraz klientów. Jeśli każdego dnia “zabijasz” entuzjazm innych, to znak, że potrzebujesz zmian!
- Problemy zdrowotne i zwiększona skłonność do używek. Bez powodu zaczęła Cię boleć głowa lub brzuch? Lekarze rozkładają ręce i twierdzą, że jesteś całkowicie zdrowy? Te objawy mogą być związane ze stresem, który towarzyszy wypaleniu zawodowemu. Osoby dotknięte tym syndromem chętnie sięgają po alkohol lub narkotyki, chcąc w ten sposób “zagłuszyć” problemy.
W efekcie wypalenie zawodowe znacząco obniża wydajność, sprawia że opuszczasz kolejne dni w pracy, a z czasem całkowicie z niej rezygnujesz.
Pamiętaj również, że wypalenie może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Z badań wynika, że zwiększa m.in. ryzyko niedokrwienia mięśnia sercowego (tzw. choroba wieńcowa).
Jeśli chcesz upewnić się, czy dopadło Cię wypalenie zawodowe, możesz dodatkowo przeprowadzić jeden ze specjalnych testów.
Najpopularniejsze z nich to MBI (Maslach Burnout Inventory) oraz LBQ (Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego).
Jesteś w 100% pewien, że wypaliłeś się zawodowo? To moment, w którym powinieneś zmienić pracę! Z naszego artykułu dowiesz się, jak zrobić to z głową i bez dodatkowych nerwów: Zmiana pracy - jak to zrobić bez stresu?
2. Przyczyny wypalenia zawodowego
Pamiętaj, że wypalenie zawodowe przeważnie nie ma jednej przyczyny.
Sprzeczka z szefem lub cięższy tydzień nie wywołują od razu tego syndromu.
Zazwyczaj jest to długotrwały proces.
Trzeba też podkreślić, że wypalenie zawodowe może być związane z czynnikami indywidualnymi (takimi skłonność do depresji) oraz zewnętrznymi.
Do zewnętrznych czynników zaliczamy m.in. presję w pracy (58% badanych), zmiany organizacyjne w firmie (58%), presję czasu (41%), czy też konflikty ze współpracownikami (37%).
Poniżej poznasz kilka najczęstszych przyczyn wypalenia zawodowego. Ich kumulacja może sprawić, że dopadnie Cię ten syndrom.
Przyczyny wypalenia zawodowego:
- Długotrwały stres. Stres może wywoływać wiele czynników - np. napięte relacje z przełożonymi, rywalizacja, nadmiar pracy czy też duża odpowiedzialność i presja.
- Pracoholizm. Pracoholicy zazwyczaj postrzegają siebie przez pryzmat pracy. Kiedy mają problemy zawodowe, znacząco spada ich samoocena, obwiniają się za niepowodzenia. Nie potrafią odpoczywać, przenoszą pracę do domu i zaniedbują relacje z bliskimi.
- Emocjonalne angażowanie się w problemy pracowników i klientów. Wypalenie zawodowe grozi osobom, które nie potrafią “odciąć” się od pracy. Nadmierne angażowanie się w problemy innych to prosta droga do wypalenia.
- Problemy w kontaktach z przełożonymi i współpracownikami. W pracy spędzamy wiele czasu, więc relacje ze współpracownikami są niezwykle ważne. Jeśli nie potrafimy się z nimi dogadać, to zniechęcamy się również do swoich obowiązków. W najgorszej sytuacji są osoby, które zmagają się z tzw. mobbingiem.
- Brak możliwości rozwoju i awansu. To jedna z najważniejszych przyczyn wypalenia zawodowego. Trudno zmotywować się do pracy, jeśli od dłuższego czasu wykonujemy identyczne zadania, nie mamy szansy na naukę, nowe wyzwania czy też lepsze stanowisko z wyższą pensją.
Uwaga: Pamiętaj, że niechęć do pracy może wynikać z ogólnego wypalenia życiowego lub depresji (badacze wciąż spierają się, kiedy możemy mówić o wypaleniu, a kiedy depresji). Być może ostatnio dopadły Cię problemy osobiste - np. bolesne rozstanie, śmierć bliskiej osoby lub depresja. Jeśli nie jesteś pewien skąd biorą się Twoje problemy, warto udać się do specjalisty. Przyczyny wypalenia zdiagnozujesz znacznie szybciej z pomocą psychologa lub innego specjalisty.
Szukasz bardziej satysfakcjonującego zajęcia? Dowiedz się, które zawody są przyszłościowe i warto się rozwijać w ich kierunku: Zawody przyszłości – lista TOP 10.
Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.
Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.
3. Jak leczyć wypalenie zawodowe lub mu zapobiegać?
Dostrzegasz pierwsze objawy wypalenia zawodowego? A może czujesz, że już Cię dopadło i nie wiesz, co zrobić? Podpowiem Ci, w jaki sposób zareagować na pierwsze symptomy wypalenia i jak w razie czego je leczyć.
Jeśli czujesz, że dopada Cię wypalenie zawodowe…
- Zadbaj o wypoczynek i aktywność fizyczną (czyli przywrócenie tzw. higieny życiowej). Praca bez żadnych przerw to prosta droga do wypalenia. Postaraj się oddzielać obowiązki zawodowe od czasu wolnego. Jeśli czujesz się przemęczony, weź urlop i wyjedź - najlepiej na łono natury. Spędzaj czas z rodziną i znajomymi. Jeśli nie możesz wziąć wolnego, zadbaj o ruch - nawet 30 minut biegania znacznie poprawi Twój nastrój! Pamiętaj o wysypianiu się i zdrowej diecie.
- Poszukaj nowego hobby. Jeśli czujesz, że dopadła Cię rutyna i każdy dzień jest identyczny, warto znaleźć sobie dodatkowe zajęcie. Być może nowe hobby z czasem zamieni się w pasję, a ta zaprowadzi Cię do zmiany ścieżki zawodowej?
- Postaraj się lepiej ustalać priorytety i granice. Przeważnie nie wszystkie obowiązki trzeba wykonać “na już”. Nie stresuj się zadaniami, które możesz zrealizować za jakiś czas. Ustalaj granice - nie pozwól “wrzucać” sobie wszystkich zadań, bądź asertywny i naucz się odmawiać.
- Kontroluj swój perfekcjonizm i wyznaczaj realne cele. Pamiętaj, przeważnie lepiej jest zrealizować zadanie dobrze, niż pracować w nieskończoność nad jednym projektem w nadziei, że kiedyś będzie idealny. Nie obiecuj przełożonym, że zrealizujesz cele, które są nieosiągalne.
- Zadbaj o rozwój zawodowy. Oczywiście, łatwo to napisać, trudniej zrealizować. Trudno np. rozwijać się pracy, która nas nudzi i wykonujemy ją tylko dla pensji. Postaraj się jednak znaleźć sfery z Twojej lub innej branży, które Cię interesują i spróbuj się w nich wyspecjalizować. Jeśli chcesz całkowicie zmienić ścieżkę zawodową, zorientuj się, jakie masz alternatywy i w jaki sposób możesz się rozwijać w ich kierunku.
- Spróbuj docenić siebie i swoje dokonania. Osoby wypalone zawodowo mają bardzo niskie poczucie własnej wartości i postrzegają świat w czarnych barwach. W takiej sytuacji warto porozmawiać np. z przyjacielem, który spojrzy na Twoje życie bardziej obiektywnie. Zastanów się, jakie masz dotychczasowe osiągnięcia.
- Porozmawiaj ze specjalistą. Jeśli odczuwasz zupełną niemoc i brakuje Ci sił do wprowadzenia jakichkolwiek zmian, to ostatni moment, aby skontaktować się ze specjalistą - np. psychologiem lub profesjonalnym coachem (a nie “oszołomem” z YouTube’a). Razem z nim szybciej zlokalizujesz źródło swoich problemów i opracujesz sposoby na poradzenie sobie z nimi.
Boisz się, że nie będziesz mógł znaleźć nowej, lepszej pracy? Z tego artykułu dowiesz się, jak szybko zdobyć dobre stanowisko: Porady dla osób, które nie mogą znaleźć pracy.
4. Wypalenie w pracy - czy przysługuje Ci zwolnienie lekarskie?
Zanim podejmiesz drastyczne kroki, np. zwolnisz się z pracy, warto odpocząć i nabrać nieco dystansu. Jeśli czujesz się wypalony zawodowo, a nie możesz lub nie chcesz wykorzystywać urlopu wypoczynkowego, możesz spróbować uzyskać tzw. L4.
Oczywiście nie powinieneś ubiegać się o zwolnienie lekarskie z byle powodu. Jednak długotrwały stres, problemy ze snem czy silne przemęczenie jak najbardziej to uzasadniają.
W pierwszej kolejności udaj się do lekarza pierwszego kontaktu (internisty lub specjalisty medycyny rodzinnej).
Jeśli Twoje objawy wypalenia zawodowego są wyraźne, nie powinieneś mieć problemu z uzyskaniem zwolnienia lekarskiego. Jeśli jednak nie uda Ci się go otrzymać, warto udać się na dodatkową konsultację u psychiatry.
Pamiętaj, że pracodawca nie musi dowiadywać się, że zwolnienie lekarskie jest związane z symptomami wypalenia zawodowego!
Jeśli jednak podjąłeś decyzję o odejściu z pracy, powinieneś dowiedzieć się, jakie masz prawa i obowiązki (także jeśli chodzi o urlop). Najważniejsze informacje znajdziesz w artykule: Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika.
Musisz napisać również list motywacyjny? W naszym kreatorze znajdziesz nowoczesne wzory do wypełnienia i praktyczne porady. Stwórz list motywacyjny w 5 minut tutaj.
Zobacz inne szablony, stwórz list motywacyjny i pobierz dokument w PDF tutaj.
Chcesz podzielić się swoim doświadczeniem związanym z wypaleniem zawodowym lub masz dodatkowe pytania? Dodaj komentarz poniżej. Chętnie Ci pomożemy!
Proces redakcyjny InterviewMe
Ten artykuł został sprawdzony przez nasz zespół i jest zgodny z procesem redakcyjnym InterviewMe. Zależy nam na dzieleniu się naszą wiedzą oraz dostarczaniu rzetelnych i godnych zaufania porad zawodowych dopasowanych do Twoich potrzeb. Nasze wysokiej jakości treści co roku przyciągają ponad 10 milionów czytelników. Ale na tym nie koniec. Regularnie publikujemy też autorskie badania, aby lepiej rozumieć rynek pracy i jesteśmy dumni, że cytują nas czołowe media w Polsce.
