Praca w warunkach szkodliwych: co to? (Zawody i emerytura)

Wiele osób wykonuje ciężkie i szkodliwe dla zdrowia zawody, które często są niezbędne i kluczowe dla sprawnego funkcjonowania społeczeństwa.

Czy w związku z tym, pracownikom narażonym na szkodliwe czynniki przysługują dodatkowe prawa (np. emerytalne) i dodatki?

Z tego artykułu dowiesz się:

• kiedy mówimy o pracy w warunkach szkodliwych
• jakie zawody uznaje się za pracę w warunkach szkodliwych (wykaz zawodów)
• jakie są prawa pracownika i co z emeryturą w przypadku pracy w warunkach szkodliwych.

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

1. Praca w warunkach szkodliwych — co to?

Pojęcie prac w warunkach szkodliwych nie zostało prawnie zdefiniowane, jednak w praktyce przyjmuje się, że praca taka przebiega w kontakcie z czynnikami szkodliwymi.

O pracy w warunkach szkodliwych mówimy więc, gdy podczas wykonywania obowiązków zawodowych na pracownika oddziaływują czynniki negatywnie wpływające na zdrowie i występują one w wyższym niż normalnie stężeniu.

Wspomniane czynniki możemy podzielić na:

• szkodliwe (mogą doprowadzić do choroby zawodowej pracownika)
• uciążliwe (mają negatywny wpływ na samopoczucie pracowników, jednak nie powinny wpłynąć na ich stan zdrowia)
• niebezpieczne (mogą doprowadzić do wypadku, który spowoduje uraz, utratę zdrowia, a nawet śmierć pracownika).

Ponadto, dzieli się je w zależności od ich rodzaju. O pracy w warunkach szkodliwych możemy mówić, gdy na pracownika oddziaływują czynniki:

• fizyczne (np. hałas, praca w pobliżu maszyn, ostre krawędzie, niebezpieczne narzędzia, wysoka lub niska temperatura)
• chemiczne (np. działanie substancji rakotwórczych, uczulających, drażniących, toksycznych)
• lub biologiczne (np. bakterie, grzyby, wirusy).

W przepisach możemy natrafić również na określenie praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Są to zawody, które umożliwiają przejście na wcześniejszą emeryturę. Jakie to profesje? Dowiesz się tego w kolejnym rozdziale.

Może Cię również zainteresować: Mobbing w pracy — co to? Jak udowodnić? Gdzie zgłosić?

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

2. Praca w warunkach szkodliwych — wykaz zawodów

Lista zawodów uprawniających do wcześniejszej emerytury i ewentualnej rekompensaty, zawiera także profesje związane z pracą w warunkach szkodliwych.

Zgodnie z informacjami ZUS, praca w szczególnych warunkach, obejmuje poniższe grupy zawodów:

• Prace w górnictwie
• Prace w energetyce
• Prace w hutnictwie i przemyśle metalowym
• Prace w chemii
• Prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych
• Prace w leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym
• Prace w przemyśle lekkim
• Prace w transporcie i łączności
• Prace w gospodarce komunalnej
• Prace w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym
• Prace w przemyśle poligraficznym
• Prace w służbie zdrowia i opiece społecznej
• Prace w zespołach formujących szkło
• Prace na statkach żeglugi powietrznej
• Prace w portach morskich
• Prace gorące w hutach żelaza i stali oraz hutach metali nieżelaznych.

Szczegółowy wykaz zawodów można znaleźć w rozporządzeniu rady ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Może Cię również zainteresować:

• Praca dla emeryta — jakie zawody, gdzie szukać ofert?

• Świadczenie przedemerytalne — ile wynosi, jakie warunki musisz spełnić

3. Praca w warunkach szkodliwych — prawa pracownika i emerytura

Zatrudniając pracowników w warunkach szkodliwych, należy przede wszystkim dążyć do tego, aby w jak największym stopniu ograniczyć działanie niekorzystnych dla zdrowia czynników. 

Pracodawcy muszą stosować się do zasad BHP, a także zapewnić podwładnym odpowiednie środki ochronne (np. specjalną odzież), zabezpieczyć ich stanowiska pracy czy też zagwarantować pomoc medyczną.

Pracodawca musi również przeprowadzić badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia na terenie firmy (i wprowadzić je do ewidencji czynników negatywnie wpływających na zdrowie pracowników). Tryb, metody, rodzaj i częstotliwość badań oraz pomiarów reguluje rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

Pracownicy pracujący w warunkach szkodliwych powinni być odpowiednio przeszkoleni (także w zakresie BHP) i przejść odpowiednie badania lekarskie.

Pracownik zatrudniony w warunkach szkodliwych może również wynegocjować dodatek do wynagrodzenia. Jednak prawo nie narzuca pracodawcy takiego obowiązku, więc jest to kwestia wewnętrznych ustaleń. Niekiedy w wywalczeniu dodatku pomagają związki zawodowe.

Zgodnie z Kodeksem pracy pracownik zatrudniony w warunkach szkodliwych może mieć również prawo m.in. do skrócenia godzin pracy. Ponadto pracy niebezpiecznej lub szkodliwej dla zdrowia nie mogą wykonywać kobiety w ciąży, a także karmiące.

Praca w warunkach szkodliwych do 1998 roku/po 2008 roku a emerytura pomostowa i rekompensata

Osoby, które do końca 1998 roku i od 2009 roku przez co najmniej 15 lat pracowały w warunkach szczególnych (w tym szkodliwych), mogą mieć prawo do emerytury pomostowej. Należy jednak spełniać wszystkie poniższe warunki:

• narodziny po 31 grudnia 1948 r.
• ukończone co najmniej 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni)
• co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
• co najmniej 20 lat (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni) stażu ubezpieczeniowego (okresy składkowe i nieskładkowe)
• wykonywanie przed 1 stycznia 1999 r. pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, która jest wymieniona w dotychczasowych przepisach lub w nowych wykazach prac
• wykonywanie po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, która jest wymieniona w nowych wykazach prac
• rozwiązany stosunek (stosunki) pracy.

Po zmianach w prawie w 2008 r. wiele osób utraciło możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę. W zamian mogą one ubiegać się o rekompensatę finansową. Dopłata do emerytury wynosi od około 100 do 400 zł.

Może Cię również zainteresować: Świadectwo pracy i zaświadczenie o zatrudnieniu — co to?

Musisz napisać również list motywacyjny? W naszym kreatorze znajdziesz nowoczesne wzory do wypełnienia i praktyczne porady. Stwórz list motywacyjny w 5 minut tutaj.

Stwórz list motywacyjny teraz

Zobacz inne szablony, stwórz list motywacyjny i pobierz dokument w PDF tutaj.

Masz doświadczenie związane z pracą w warunkach szkodliwych? Podziel się swoimi obserwacjami i opinią w komentarzu pod artykułem.

Proces redakcyjny InterviewMe

Ten artykuł został sprawdzony przez nasz zespół i jest zgodny z procesem redakcyjnym InterviewMe. Zależy nam na dzieleniu się naszą wiedzą oraz dostarczaniu rzetelnych i godnych zaufania porad zawodowych dopasowanych do Twoich potrzeb. Nasze wysokiej jakości treści co roku przyciągają ponad 10 milionów czytelników. Ale na tym nie koniec. Regularnie publikujemy też autorskie badania, aby lepiej rozumieć rynek pracy i jesteśmy dumni, że cytują nas czołowe media w Polsce.

Źródła

• http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19830080043/O/D19830043.pdf
• https://www.pip.gov.pl/pl/f/v/124082/w%20sprawie%20badan%20i%20pomiarow%202%20lutego%202011%20r.pdf
• http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf
• http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20082371656/U/D20081656Lj.pdf