Praca w warunkach szkodliwych: co to? (Zawody i emerytura)

Wiele osób wykonuje ciężkie i szkodliwe dla zdrowia zawody, które często są niezbędne i kluczowe dla sprawnego funkcjonowania społeczeństwa.

Czy w związku z tym, pracownikom narażonym na szkodliwe czynniki przysługują dodatkowe prawa (np. emerytalne) i dodatki?

Z tego artykułu dowiesz się:

• kiedy mówimy o pracy w warunkach szkodliwych
• jakie zawody uznaje się za pracę w warunkach szkodliwych (wykaz zawodów)
• jakie są prawa pracownika i co z emeryturą w przypadku pracy w warunkach szkodliwych.

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

1. Praca w warunkach szkodliwych — co to?

Pojęcie prac w warunkach szkodliwych nie zostało prawnie zdefiniowane, jednak w praktyce przyjmuje się, że praca taka przebiega w kontakcie z czynnikami szkodliwymi.

O pracy w warunkach szkodliwych mówimy więc, gdy podczas wykonywania obowiązków zawodowych na pracownika oddziaływują czynniki negatywnie wpływające na zdrowie i występują one w wyższym niż normalnie stężeniu.

Wspomniane czynniki możemy podzielić na:

• szkodliwe (mogą doprowadzić do choroby zawodowej pracownika)
• uciążliwe (mają negatywny wpływ na samopoczucie pracowników, jednak nie powinny wpłynąć na ich stan zdrowia)
• niebezpieczne (mogą doprowadzić do wypadku, który spowoduje uraz, utratę zdrowia, a nawet śmierć pracownika).

Ponadto, dzieli się je w zależności od ich rodzaju. O pracy w warunkach szkodliwych możemy mówić, gdy na pracownika oddziaływują czynniki:

• fizyczne (np. hałas, praca w pobliżu maszyn, ostre krawędzie, niebezpieczne narzędzia, wysoka lub niska temperatura)
• chemiczne (np. działanie substancji rakotwórczych, uczulających, drażniących, toksycznych)
• lub biologiczne (np. bakterie, grzyby, wirusy).

W przepisach możemy natrafić również na określenie praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Są to zawody, które umożliwiają przejście na wcześniejszą emeryturę. Jakie to profesje? Dowiesz się tego w kolejnym rozdziale.

Może Cię również zainteresować: Mobbing w pracy — co to? Jak udowodnić? Gdzie zgłosić?

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

2. Praca w warunkach szkodliwych — wykaz zawodów

Lista zawodów uprawniających do wcześniejszej emerytury i ewentualnej rekompensaty, zawiera także profesje związane z pracą w warunkach szkodliwych.

Zgodnie z informacjami ZUS, praca w szczególnych warunkach, obejmuje poniższe grupy zawodów:

• Prace w górnictwie
• Prace w energetyce
• Prace w hutnictwie i przemyśle metalowym
• Prace w chemii
• Prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych
• Prace w leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym
• Prace w przemyśle lekkim
• Prace w transporcie i łączności
• Prace w gospodarce komunalnej
• Prace w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym
• Prace w przemyśle poligraficznym
• Prace w służbie zdrowia i opiece społecznej
• Prace w zespołach formujących szkło
• Prace na statkach żeglugi powietrznej
• Prace w portach morskich
• Prace gorące w hutach żelaza i stali oraz hutach metali nieżelaznych.

Szczegółowy wykaz zawodów można znaleźć w rozporządzeniu rady ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Może Cię również zainteresować:

• Praca dla emeryta — jakie zawody, gdzie szukać ofert?

• Świadczenie przedemerytalne — ile wynosi, jakie warunki musisz spełnić

3. Praca w warunkach szkodliwych — prawa pracownika i emerytura

Zatrudniając pracowników w warunkach szkodliwych, należy przede wszystkim dążyć do tego, aby w jak największym stopniu ograniczyć działanie niekorzystnych dla zdrowia czynników. 

Pracodawcy muszą stosować się do zasad BHP, a także zapewnić podwładnym odpowiednie środki ochronne (np. specjalną odzież), zabezpieczyć ich stanowiska pracy czy też zagwarantować pomoc medyczną.

Pracodawca musi również przeprowadzić badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia na terenie firmy (i wprowadzić je do ewidencji czynników negatywnie wpływających na zdrowie pracowników). Tryb, metody, rodzaj i częstotliwość badań oraz pomiarów reguluje rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

Pracownicy pracujący w warunkach szkodliwych powinni być odpowiednio przeszkoleni (także w zakresie BHP) i przejść odpowiednie badania lekarskie.

Pracownik zatrudniony w warunkach szkodliwych może również wynegocjować dodatek do wynagrodzenia. Jednak prawo nie narzuca pracodawcy takiego obowiązku, więc jest to kwestia wewnętrznych ustaleń. Niekiedy w wywalczeniu dodatku pomagają związki zawodowe.

Zgodnie z Kodeksem pracy pracownik zatrudniony w warunkach szkodliwych może mieć również prawo m.in. do skrócenia czasu pracy. Ponadto pracy niebezpiecznej lub szkodliwej dla zdrowia nie mogą wykonywać kobiety w ciąży, a także karmiące.

Praca w warunkach szkodliwych do 1998 roku/po 2008 roku a emerytura pomostowa i rekompensata

Osoby, które do końca 1998 roku i od 2009 roku przez co najmniej 15 lat pracowały w warunkach szczególnych (w tym szkodliwych), mogą mieć prawo do emerytury pomostowej. Należy jednak spełniać wszystkie poniższe warunki:

• narodziny po 31 grudnia 1948 r.
• ukończone co najmniej 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni)
• co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
• co najmniej 20 lat (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni) stażu ubezpieczeniowego (okresy składkowe i nieskładkowe)
• wykonywanie przed 1 stycznia 1999 r. pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, która jest wymieniona w dotychczasowych przepisach lub w nowych wykazach prac
• wykonywanie po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, która jest wymieniona w nowych wykazach prac
• rozwiązany stosunek (stosunki) pracy.

Po zmianach w prawie w 2008 r. wiele osób utraciło możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę. W zamian mogą one ubiegać się o rekompensatę finansową. Dopłata do emerytury wynosi od około 100 do 400 zł.

Może Cię również zainteresować: Świadectwo pracy i zaświadczenie o zatrudnieniu — co to?

Musisz napisać również list motywacyjny? W naszym kreatorze znajdziesz nowoczesne wzory do wypełnienia i praktyczne porady. Stwórz list motywacyjny w 5 minut tutaj.

Stwórz list motywacyjny teraz

Zobacz inne szablony, stwórz list motywacyjny i pobierz dokument w PDF tutaj.

Masz doświadczenie związane z pracą w warunkach szkodliwych? Podziel się swoimi obserwacjami i opinią w komentarzu pod artykułem.