Strach się bać - nasze lęki i fobie w pracy [Badanie 2023]

Jeśli boisz się pająków, raczej nie wybierzesz kariery entomologa. Ale istnieją fobie i lęki, od których nie da się uciec. Co więcej — trzeba je codziennie pokonywać, by życie zawodowe nie rozpadło się na kawałki.

Chcieliśmy sprawdzić, jak wielu Polaków boi się określonych sytuacji, miejsc czy nawet obowiązków, związanych z wykonywaną pracą. Zapytaliśmy badanych, czy dzielą się z kimś swoimi lękami, czy próbują się leczyć oraz jak oceniają gotowość pracodawców do pomocy. Oto wyniki najnowszego badania InterviewMe „Lęki i fobie w pracy”.

Niemal połowa Polaków odczuwa lęki związane z życiem zawodowym 

Psychologia definiuje lęk, jako niejasny, nieprzyjemny stan emocjonalny, charakteryzujący się przeżywaniem obaw, strachu, stresu i przykrości. To uczucie jest nieprzyjemne i — jeśli występuje w kontekście pracy zawodowej — może utrudniać wykonywanie obowiązków.

Jak wykazuje nasze badanie, aż 47% Polaków zmaga się z lękami, które dotyczą ich życia zawodowego. Warto zauważyć, że:

• Lęk występujący w sytuacjach związanych z pracą, odczuwają dużo częściej młodzi ludzie (60% osób w grupie 18-25 lat), niż osoby starsze (50% osób w grupie 40-58 lat i 31% badanych w wieku ponad 59. roku życia).

• Rodzaj lęku lub fobii w pracy dotyka najczęściej pracowników średnich (59%) i małych (56%) firm — rzadziej osoby zatrudnione w dużych przedsiębiorstwach (48%). 

Globalne statystyki wskazują na to, że 33,7% światowej populacji cierpi na jakiegoś rodzaju zaburzenia lękowe w ciągu swojego życia. Wygląda więc na to, że na naszym rodzimym rynku pracy sytuacja jest jeszcze poważniejsza. 

W pracy obawiamy się:

• wpadki/popełnienia błędu (61%)
• obciążenia pracą (40%)
• bycia nielubianym przez współpracowników lub szefa (39%)
• zwolnienia (35%)
• brania odpowiedzialności (34%)
• podejmowania decyzji (31%).

Poza wymienionymi wyżej lękami nasi respondenci zmagają się także z innymi zaburzeniami lękowymi, które utrudniają im pracę lub wpływają na ich życie zawodowe. Badani przyznają się do:

• Fobii społecznej
• Ataków paniki
• Nerwicy lękowej
• Lęku wysokości
• Klaustrofobii
• Lęku przed kontrolą przez szefa
• Lęku przed załatwianiem spraw urzędowych
• Lęku przed szefem
• Lęku przed psami
• Lęku przed dłuższym wyjazdem z domu (delegacją)
• Lęku przed rozmową z kimś, kogo nie lubią
• Lęku przed wyjazdem na większe spotkania
• Lęku przed kompromitacją
• Lęku przed konfliktami
• Zaburzeń adaptacyjnych
• Natręctw
• Lęku przed presją czasu
• Lęku przed oceną innych ludzi
• Obsesji sprzątania
• Strachu przed podjęciem pracy
• Lęku przed jazdą samochodem

Trochę innym, acz podobnym zagadnieniem jest fobia, którą definiuje się jako chorobliwy lęk przed jakimiś przedmiotami lub sytuacjami. 

Polacy zmagają się w pracy z fobiami związanymi przede wszystkim z:

• przemawianiem publicznym (63%)
• tłumem (37%)
• rozmową przez telefon (30%)
• miejscami publicznymi (24%)
• zamkniętą lub otwartą przestrzenią (16%).

Jak widać, przemawianie publiczne to problem dla większości Polaków. Zaskakuje fakt, że prawie ⅓ z nas odczuwa lęk przed rozmową przez telefon. Miejsca publiczne, z którymi stykamy się przecież bardzo często w życiu zawodowym, to sfera dyskomfortu dla co czwartego badanego. 

Większość osób ukrywa swoje zaburzenia lękowe związane z pracą

Nie jest łatwo żyć z lękiem. Gdy dotyczy on sytuacji związanych z pracą, sprawa tym bardziej się komplikuje. Jako pracownicy jesteśmy zobowiązani do wykonywania swoich obowiązków, jak najlepiej umiemy. Problem pojawia się, gdy coś nas w tym blokuje.

Niełatwo też przyznać się do zaburzeń lękowych osobom z otoczenia zawodowego, pracującym w tym samym miejscu. Tylko 36% badanych decyduje się opowiedzieć o swoich lękach i obawach komuś z pracy. To dlatego, że:

• Nie ufamy ludziom z pracy (30%)
• Wstydzimy się (29%)
• Boimy się być dyskryminowani (13%)
• Obawiamy się, że lęki w miejscu pracy mogą być zinterpretowane jako brak motywacji (12%)
• Boimy się być zwolnieni (10%)
• Boimy się, że zostaniemy pominięci przy ewentualnych awansach (5%)
• Boimy się, że nie dostaniemy podwyżki (1%)

Zaledwie 12% respondentów czuje, że może swobodnie rozmawiać ze znajomymi z pracy na temat swoich lęków! Zdecydowanie najciężej przychodzi to pracownikom dużych, ponad 250-osobowych firm — zaledwie 6% osób w tej grupie czuje, że może zwierzyć się komuś z problemów natury emocjonalnej, które wiążą się z pracą.

Te dane są zaskakujące, gdy zestawimy je z wynikami badania, przeprowadzonego przez InterviewMe w 2022 roku. Wykazało ono, że 62% Polaków ma bliskiego przyjaciela, którego poznało w pracy, a 66% dąży do tego, by nawiązywać bliskie relacje ze swoimi współpracownikami. 

Trzeba w tym miejscu zauważyć, że jeśli już ktoś zdecyduje się podzielić problemem (wciąż mówimy konkretnie o lękach i fobiach, które dotyczą życia zawodowego), zwraca się do:

• kolegi/koleżanki z pracy (87%)
• szefa/managera (24%)
• osoby z działu HR (3%).

Niestety HR nie jest popularną instancją, u której pracownicy mogą uzyskać pomoc w razie problemów emocjonalnych. Co do szefa — na pytanie: Czy czujesz, że możesz swobodnie rozmawiać ze swoim szefem/managerem na temat swoich lęków?, respondenci odpowiadali następująco:

• Nie, nie czuję się swobodnie (56%)
• Czuję się neutralnie (36%)
• Tak, czuję się swobodnie (8%)

Lęki związane z pracą niszczą potencjał pracownika

W grupie osób zmagających z lękiem lub fobią w pracy, 58% uważa, że te problemy natury psychicznej wpływają na życie zawodowe. Co trzecia osoba ma trudność z dokończeniem jakiegoś projektu oraz przyznaje, że ogólnie źle radzi sobie w pracy. Oto szczegółowy wykaz odpowiedzi na pytanie:

W jaki sposób Twoje lęki/fobie negatywnie odbijają się na pracy i karierze? 

• Ciężko mi czasami dokończyć jakiś projekt (36%)
• Źle radzę sobie w pracy (32%)
• Zrezygnowałam/zrezygnowałem z aplikowania na interesujące mnie stanowisko (28%)
• Bywa, że muszę wziąć wolne z powodu lęków/fobii (18%)
• Musiałam/musiałam zmienić pracę z powodu lęków/fobii (16%)
• Zrezygnowałam/zrezygnowałem z możliwości awansu (12%)

Warto dodać, że kobiety (35%) dużo częściej niż mężczyźni (18%) decydują się zrezygnować z aplikowania na interesujące je stanowisko w związku ze swoimi lękami. Częściej też odpuszczają sobie staranie się o awans w takiej sytuacji (15% kobiet vs. 8% mężczyzn). 

Zauważmy, że lęk lub fobia, związana z pracą, upośledza życie zawodowe osoby, która takich emocji doświadcza. Prawie co druga osoba odrzuciłaby ofertę wymarzonej pracy, gdyby wiązała się ona ze zmierzeniem się z jej największym lękiem. Managerowie oraz pracownicy działów HR powinni mieć na uwadze, że być może mają na swoim pokładzie osobę, której warto pomóc lub chociaż zapytać, czy takiej pomocy potrzebuje. Być może gdzieś marnuje się wspaniały potencjał?

Większość osób boi się sięgnąć po wsparcie

Co można zrobić, by odzyskać swój potencjał zawodowy i pokonać lęki lub fobie? Wizyta u psychologa/psychiatry powinna być pierwszym krokiem. Niestety tylko 40% osób, które zmagają się z lękami i fobiami, konsultuje swój stan z profesjonalistą. 

Tymczasem naukowcy biją na alarm, że zaburzenia lękowe (zespół lęku uogólnionego, zespół lęku napadowego/agorafobii, zespół lęku społecznego i inne) są najbardziej rozpowszechnionymi zaburzeniami psychicznymi. Należy je leczyć za pomocą terapii psychologicznej, farmakoterapii lub oboma tymi sposobami naraz. 

Nasi respondenci wśród czynników, które skłoniłyby ich do stawienia czoła lękom/fobiom związanym z miejscem pracy wymieniają:

• Poczucie wsparcia od współpracowników (26%)
• Podwyżkę (23%)
• Zdobycie wymarzonej pracy (17%)
• Pewność, że poprawi się ich motywacja do pracy (10%)
• Poprawę stosunków w pracy (10%)
• Awans (7%)
• Dodatkowe benefity (6%)
• Inne (1%)

Jednocześnie aż 69% badanych przyznaje, że nie dostaje wystarczającego wsparcia w związku z ich lękami/fobiami. Ciekawe, że im ktoś starszy, tym mniej wsparcia otrzymuje — 42% osób młodych (18-25), 33% osób w wieku 26-39 lat i zaledwie 26% najstarszych pracowników deklaruje, że ktoś z pracy pomaga im w problemach lękowych. 

Interesujące jest również, że to mężczyźni (39%) nieco częściej otrzymują wsparcie w pracy, niż kobiety (28%). 

Większość pracowników chce otwarcie rozmawiać o zdrowiu psychicznym

Osoby dotknięte zaburzeniami lękowymi w pracy w większości nie doświadczają żadnej dyskryminacji, chociaż niepokoić może fakt, że 29% badanych było ofiarą opresji ze względu na swój stan emocjonalny. To nie powinno mieć miejsca w otwartej i bezpiecznej organizacji.

Zdaje się, że takie zdanie mają również nasi badani — aż 76% z nich uważa, że problemy ze zdrowiem psychicznym (w tym lęki i fobie), powinny być traktowane w pracy z taką samą powagą, jak problemy ze zdrowiem fizycznym. Co więcej — 59% respondentów oczekuje od pracodawcy, że wśród benefitów pracowniczych zapewni terapię lęków i fobii, dla tych którzy tego potrzebują, a 70% chce, by pracownikom z lękami i fobiami zagwarantować więcej wsparcia. 

Większość (66%) z nas zgadza się ze stwierdzeniem, że w miejscu pracy należy otwarcie rozmawiać o zdrowiu psychicznym (w tym o lękach i fobiach), jednak co czwarta osoba nie jest pewna, jakie ma w tej kwestii zdanie. Co dość niepokojące — 25% Polaków uznaje lęki i fobie w pracy za powód do wstydu.

Badanie InterviewMe wskazuje na ciekawy aspekt — pomimo, że wielu ludzi oddziela życie zawodowe od prywatnego, to jednak w pracy nie sposób uciec od swoich ograniczeń, lęków czy obaw. Drugą interesującą kwestią jest fakt, że wielu Polaków nie czuje się pewnie w pracy. Zaskakuje to, że tak bardzo boimy się wpadki, obciążenia obowiązkami, czy szefa. Zwróćmy również uwagę, jak trudno jest nam przyznać się komuś z pracy do zaburzeń lękowych.

Metodologia badania

W badaniu wzięły udział 983 osoby. Respondenci odpowiedzieli w ankiecie na 24 pytania dotyczące lęków, fobii i obaw, których doświadczają w miejscu pracy lub w sytuacjach związanych z życiem zawodowym.

O nas

Dzięki InterviewMe dowiesz się, jak napisać CV oraz list motywacyjny, które zrobią wrażenie na pracodawcy. Nasz kreator CV i profesjonalne szablony CV pomogły już milionom kandydatów w znalezieniu pracy, o której marzyli.

Proces redakcyjny InterviewMe

Ten artykuł został sprawdzony przez nasz zespół i jest zgodny z procesem redakcyjnym InterviewMe. Zależy nam na dzieleniu się naszą wiedzą oraz dostarczaniu rzetelnych i godnych zaufania porad zawodowych dopasowanych do Twoich potrzeb. Nasze wysokiej jakości treści co roku przyciągają ponad 10 milionów czytelników. Ale na tym nie koniec. Regularnie publikujemy też autorskie badania, aby lepiej rozumieć rynek pracy i jesteśmy dumni, że cytują nas czołowe media w Polsce.