Ergonomia stanowiska pracy - co to? Definicja i przykłady

Ergonomia to nauka, która pozwala lepiej pracować i funkcjonować człowiekowi w pomieszczeniach. Zasady ergonomii pozwalają projektować wygodne sprzęty, które niwelują zmęczenie i dyskomfort osób z nich korzystających. Tworzą też przyjazne środowisko pracy i życia. 

W tym artykule zajmiemy się przede wszystkim ergonomią pracy. 

Już za chwilę dowiesz się:

• czym w praktyce jest ergonomia
• jakie są podstawowe zasady ergonomii
• czym jest ergonomia koncepcyjna i korekcyjna.

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

1. Co to jest ergonomia? Definicja

Ergonomia — dyscyplina naukowa, która zajmuje się przystosowaniem narzędzi, maszyn, mebli oraz warunków pracy do anatomicznych właściwości człowieka. Jej celem jest eliminowanie ryzyka zdrowotnego oraz ułatwienie funkcjonowania pracowników i mieszkańców danej przestrzeni.

Definicji ergonomii jest wiele, w zależności od tego, o jakim środowisku człowieka mówimy. Istnieje bowiem nie tylko ergonomia pracy, ale też ergonomia pomieszczeń mieszkalnych typu łazienka czy kuchnia.

Cel jest jednak jeden — ułatwić człowiekowi funkcjonowanie oraz zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa. W biurze będzie to odpowiednie ustawienie krzeseł biurek i sprzętów komputerowych. W gastronomii istotna jest odpowiednia wentylacja pomieszczeń, odpowiednie oświetlenie czy stabilne, antypoślizgowa nawierzchnia. 

Ergonomia pracy w handlu to jeszcze inne zasady. Liczy się w nich ochrona pracownika przed chłodem, urazami podczas ręcznych prac transportowych czy pozostawaniem w tej samej pozycji przez długi czas (np. praca w pozycji siedzącej przy kasie).

Przykłady można mnożyć. Przy definiowaniu pojęcia ergonomii musimy jednak wspomnieć o dwóch istotnych pojęciach: ergonomii koncepcyjnej i korekcyjnej.

Ergonomia koncepcyjna

Ergonomia koncepcyjna odnosi się do planowania przestrzeni, która jeszcze nie istnieje, ale jest w fazie projektowania. Jeśli więc projektanci biur zwracają uwagę na ich atrakcyjny wygląd, to biorą również uwagę wygodę i bezpieczeństwo osób, które będą z tej przestrzeni korzystać.

Ergonomia koncepcyjna zakłada więc planowanie odpowiedniego oświetlenia, dostosowywanie maszyn do możliwości pracowników czy optymalne rozmieszczenie stanowisk pracy. Projektanci muszą brać też pod uwagę zasady BHP, które mają zapewniać pracownikom przede wszystkim jak największe bezpieczeństwo fizyczne.

Ergonomia korekcyjna

Ergonomia koncepcyjna zajmuje się analizowaniem warunków pracy pod kątem bezpieczeństwa i wygody pracowników. Celem ergonomii korekcyjnej jest ulepszenie istniejących już struktur i likwidowanie zagrożeń środowiskowych.

Specjaliści BHP mają wśród wielu zadań również obowiązek sprawdzenia, czy pracownikom zapewnia się wygodne i bezpieczne stanowisko pracy. Jeśli takie nie jest, powinni zlecić pracodawcy wprowadzenie konkretnych poprawek.

Nie robią tego z głowy, bo zasady BHP jasno wskazują między innymi, jaka powinna być wysokość i szerokość siedziska, kąt nachylenia oparcia czy przestrzeń dla nóg, w przypadku krzeseł biurowych. 

Zobacz też: Obowiązki pracodawcy w zakresie BHP — przepisy, wypadki, szkolenia

2. Ergonomia pracy (też w pracy przy komputerze)

W trosce o bezpieczeństwo i wygodę swoich pracowników pracodawcy powinni uwzględniać zasady ergonomii pracy. Nie tylko dlatego, że to dobre praktyki, lecz także dlatego, że odpowiednio dostosowane do człowieka środowisko pracy zwiększa produktywność. 

Jednym słowem — im wygodniej nam w pracy, tym lepiej wykonujemy swoje obowiązki. A wygoda nie ogranicza się wyłącznie do komfortowego biurka czy blatu optymalnej wysokości. Badania pokazują, że odpowiednie oświetlenie i temperatura panująca w pomieszczeniu mają również duży wpływ na naszą wydajność w pracy. 

Ergonomia pracy przy komputerze

Oto niektóre z zasad ergonomii pracy przy komputerze, które stworzył Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy (CIOP-PIB):

1. Znaki na ekranie monitora komputerowego powinny być wyraźne i czytelne, a obraz stabilny. 
2. Ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr.
3. Ustawienie ekranu monitora względem źródeł światła powinno ograniczać olśnienie i odbicia światła.
4. Klawiatura powinna stanowić osobny element wyposażenia podstawowego stanowiska pracy.
5. Konstrukcja klawiatury powinna umożliwiać użytkownikowi przyjęcie pozycji, która nie powodowałaby zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy. 
6. Konstrukcja stołu powinna umożliwiać dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury.
7. Powierzchnia blatu stołu powinna być matowa, najlepiej barwy jasnej.
8. Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonywać w pozycji siedzącej.
9. Na życzenie pracownika, a także, gdy wysokość krzesła uniemożliwia pracownikowi płaskie, spoczynkowe ustawienie stóp na podłodze, stanowisko pracy należy wyposażyć w podnóżek.
10. Odległość oczu pracownika od ekranu monitora powinna wynosić 400-750 mm.
11. Oświetlenie powinno zapewniać komfort pracy wzrokowej.
12. Wilgotność względna powietrza w pomieszczeniach przeznaczonych do pracy z monitorami ekranowymi nie powinna być mniejsza niż 40%.

Ergonomia pracy zdalnej

Obecnie gdy wielu pracowników zmuszonych jest pracować zdalnie z powodu sytuacji pandemicznej, odpowiednia organizacja miejsca pracy spoczywa — niestety — na pracownikach. O ile biuro oferowało warunki do wykonywania swojej pracy w ciszy, przy odpowiednim oświetleniu i wygodnym biurku, to w domu trudno może wygospodarować takie miejsce.

Co prawda, badania od dawna pokazywały, że pracownicy osiągają lepsze wyniki, gdy mogą kontrolować swoją przestrzeń, jednak nikt nie przewidział, że przyjdzie nam organizować sobie środowisko pracy pomiędzy kuchnią a przedpokojem. 

Metaanaliza z 2023 r. wykazała, że wielu pracowników pracujących zdalnie cierpi na ból kręgosłupa i stawów i przyznaje, że ból albo się pogorszył, albo wystąpił po przejściu z pracy w biurze na pracę w domu.

To bardzo wyraźnie pokazuje, jak istotną rolę w utrzymaniu dobrego zdrowia pracowników odgrywa przestrzeganie zasad ergonomii. 

Zobacz też: Praca w biurze + zakres obowiązków pracownika biurowego i administracyjnego

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Stwórz CV teraz

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

3. Ergonomia w domu

Na koniec kilka ciekawych zasad dotyczących planowania pomieszczeń domowych. Bo ergonomia kuchni czy łazienki ma wpływ na wygodę życia, a także na bezpieczeństwo mieszkańców. 

Po pierwsze, warto sobie uświadomić, że wraz z wiekiem nasze potrzeby mieszkaniowe się zmieniają. Inaczej planujemy łazienkę dla dwudziestolatka, a inaczej dla osoby starszej, która ma trudności z poruszaniem się.

Po drugie, liczy się także styl życia. Zasady ergonomii idą w parze z zasadami zdrowego rozsądku i są bardzo praktyczne. Jedna z reguł mówi, że w mieszkaniach, w których mieszka więcej niż 5 osób, należy wydzielić WC od łazienki lub stworzyć strefę umywalkową odpowiednią do jednoczesnego korzystania przez dwie osoby.

Ergonomia w łazience

Oto kilka zasad ergonomii w łazience:

• Górna krawędź umywalki powinna pozostać w odległości 80–85 cm od podłogi
• Ścienna bateria umywalkowa powinna znajdować się 25–30 cm nad umywalką
• Lustro należy umieścić minimum 10–15 cm nad baterią
• Wanna o standardowej wysokości 60 cm powinna posiadać baterię zamontowaną o 10-18 cm wyżej
• Baterię prysznicową montuje się 110–130 cm od podłogi, a deszczownicę na ok. 180-200 cm od dna brodzika
• Miska WC w wersji wiszącej powinna kończyć się na wysokości 40 cm, podobnie jest z bidetem.

Ergonomia w kuchni

Zasady ergonomii w kuchni zalecają, by wszystko, co niezbędne do przygotowania i spożycia posiłku, było w zasięgu wzroku. Stąd duża popularność tak zwanej zabudowy kuchennej, która warunkuje funkcjonalność pomieszczenia.

Idealny układ kuchni to tzw. trójkąt roboczy. Zlew, blat i lodówka oraz kuchenka powinny znajdować się w niewielkiej od siebie odległości, by można było wygodnie z nich korzystać. Jednych słowem — każdy ze sprzętów kuchennych powinien być na wyciągnięcie ręki.

Inne wytyczne dotyczące ergonomicznej kuchni to opisują np. wielkość trójkąta roboczego, która jest optymalna, gdy jego boki mierzą od 4 do 6 metrów. Najlepsza wysokość blatu kuchennego to 85-95 centymetrów. 

Warto mieć świadomość, że zalecenia związane z ergonomią w kuchni sprawdzą się nie tylko w projektowaniu kuchni prywatnych, ale także w branży gastronomicznej. To dlatego, że ergonomia nie ogranicza się do jednej dziedziny życia człowieka, a jej zasady są bardzo uniwersalne. 

Zobacz też: Mobbing — definicja [Kodeks pracy]. Co to jest mobbing w pracy

Musisz napisać również list motywacyjny? W naszym kreatorze znajdziesz nowoczesne wzory do wypełnienia i praktyczne porady. Stwórz list motywacyjny w 5 minut tutaj.

Stwórz list motywacyjny teraz

Zobacz inne szablony, stwórz list motywacyjny i pobierz dokument w PDF tutaj.

Proces redakcyjny InterviewMe

Ten artykuł został sprawdzony przez nasz zespół i jest zgodny z procesem redakcyjnym InterviewMe. Zależy nam na dzieleniu się naszą wiedzą oraz dostarczaniu rzetelnych i godnych zaufania porad zawodowych dopasowanych do Twoich potrzeb. Nasze wysokiej jakości treści co roku przyciągają ponad 10 milionów czytelników. Ale na tym nie koniec. Regularnie publikujemy też autorskie badania, aby lepiej rozumieć rynek pracy i jesteśmy dumni, że cytują nas czołowe media w Polsce.

Źródła

• https://www.pip.gov.pl/pl/f/v/228172/bezpiecna%20praca%20w%20restauracjach%20i%20innych%20placowkach%20gastronomicznych.pdf
• https://www.pip.gov.pl/pl/f/v/146658/11%20ergonomia-w-handlu.pdf
• http://dx.doi.org/https%3A//doi.org/10.25167/ees.2017.44.11
• http://doi.org/10.1186/1740-3391-5-2
• https://hbr.org/2014/01/employees-perform-better-when-they-can-control-their-space